بسته بندی محافظت از محصولات در توزیع می باشد. بسته بندی عبارت است از علم ، هنر و فناوری و پوشش دهی و یا حفاظت محصولات به منظور توزیع ، ذخیره سازی و فروش و استفاده که مشتمل بر طراحی ارزیابی و تولید می باشد. بسته بندی در منزل یکی از مواردی است که امروزه بیشتر در صنعت بسته بندی اتفاق می افتد. میتوان طراحی بسته بندی را یکی از نکات مهم اولیه دانست که در بهبود کسب و کار کمک شایانی می کند. بسته بندی مواد غذایی و بسته بندی خرما و بسته بندی جوراب و بسته بندی خشکبار از انواع بسته بندی های پرکاربرد امروزی به شمار می آید.در واقع طراحی و چاپ بسته بندی علمی است میان رشته ای که از جمله این رشته ها می توان به گرافیک ، طراحی و چاپ و صنعتی اشاره کرد که هر یک نقش ویژه ای را در حصول نتیجه نهایی بر عهده دارند. بسته بندی و از جمله کارتن و جعبه علاوه بر محافظت محصول در برابر عوامل محیطی ، ضربه ها و برخورد مکانیکی اولین عامل بصری است که با مشتری ارتباط برقرار میکند.
بسته بندی چیست؟
از آنجایی که لازم است هر کالایی ، در زمان فروش مشاهده شود و در میان طیف وسیعی از تولیدات داخلی و خارجی ،ارتباط مناسبی با خریدار برقرار کند . بنابراین توجه به طراحی ظاهری مناسب برای یک محصول اهمیت می یابد. بیان تصویری یک کالا ، بیش از کلمات ، در ذهن مشتری ماندگار شده و در زمان خرید کالا توسط وی ، به شناسایی آن محصول اهمیت می یابد . بیان تصویری یک کالا توسط وی به شناسایی آن محصول خاص منجر می گردد . این بیان تصویری با بهره گیری از عواملی چون رنگ شکل و الگو نوع حروف و نشانه ها ، هویتی ویژه برای محصول به مخاطب منتقل می گرداند.
امروزه هنر بسته بندی در دنیا به عنوان یک علم مطرح است که کشورهای توسعه یافته با آگاهی از آن محصولات تولید خود را با بهترین روشهای پکیجینگ packaging در بازارهای جهانی عرضه می کنند. در میان محصولات فراوان تولیدی ، محصولات بسته بندی صنایع دستی جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده اند و به نحوی هویت ملی و فرهنگی جامعه تولید در ارتباط هستند.از آن جایی که پکیجینگ نخستین مرحله از برخورد مشتریان با محصول می باشد وجود طراحی ، رنگ ، تناسب محصول با پکیجینگ و عواملی در جعت ارتقا کیفی محصول به شمار می روشد. شناسایی روش های بسته بندی و نحوه آموزش آن هدف اصلی این پژوهش است که بصورت تحلیلی – توصیفی بوده و روش گرد آوری اطلاعات در آن میدانی – کتابخانه ای است.
نقش بسته بندی
تقریباً تمام محصولاتی که ساخته دست بشر بوده و با استفاده از منابع طبیعی تولید می شوند نیازمند بسته بندی اند. این نیاز را می توان از جنبه های گوناگون مورد بحث و بررسی قرارداد. هویت بخشی، امنیت، ایمنی و سلامت و در نهایت حمل ونقل، همگی نیاز مبرمی به بسته بندی برای تحقق دارند. حضور بسته بندی در دنیای مدرن، محصور به زمان و مکان خاصی نیست و به معنای واقعی کلمه، همه جا حاضر است. واقعاً آیا می توانید چیزی را مثال بزنید که در بسته بندی عرضه نشود؟
شاید بتوان چند نمونه ذکر کرد ولی این محصولات تعدادشان بسیار کم است. هم اکنون حتی محصولات زراعی و باغی نیز حداقل دارای یک لیبل می باشند و لیبل نیز خود شکلی از بسته بندی است. بسته بندی ابتدایی ترین نیاز هر محصول پیش از عرضه به بازار می باشد، چرا که تولیدکنندگان برای شناساندن خود و محصولاتشان و البته محافظت از محصول در حین حمل ونقل و نگهداری پیش از فروش به آن نیاز مبرمی دارند. به بیانی بسته بندی می تواند ضمن معرفی نام، خواص، مشخصات فنی و شیمیایی، تاریخ مصرف، قیمت، طریقه مصرف و نگهداری صحیح، محافظت آن کالا را تا زمان مصرف به عهده گیرد و در عین حال یک بسته بندی مطلوب قادر است موجب افزایش زمان حفظ و نگهداری کالای فاسدشدنی باشد.
بسته بندی که به عنوان تکنولوژی جدید در قرن ١٩ پدیدار گشت، تولیدکنندگان را قادر ساخت تا محصولات خود را در قالب های از پیش تعیین شده ای به فروشگاه ها عرضه کنند. این تکنولوژی برای اولین بار به آنها این امکان را داد که از محصولات شان بیشتر و بهتر بهره برداری کرده ، آن ها را در حالی که هنوز تازه هستند کنسرو و به بازار عرضه کنند. همچنین آنها می توانستند به روشی جذاب محصولات خود را برای فروش به بازرگانان آماده سازی کنند.صنعت بسته بندی از صنایعی به شمار می رود که با هزینه اندک ارزش افزوده بسیاری برای محصولات به ویژه در صنایع غذایی ایجاد می کند. به گفته کارشناسان این حوزه، این صنعت می تواندتا ۹۵درصد ارزش افزوده برای مواد غذایی ایجاد کند به همین منظور می توان صنعت بسته بندی را موتور محرک دیگر صنایع عنوان کرد، با این وجود این صنعت رشد چندانی در کشور نداشته است. به گفته صاحب نظران در این صنعت از نظر دانش فنی، مواد اولیه و ماشین آلات مشکل چندانی وجود ندارد اما فعالیت پراکنده و جزیره ای صنعتگران در این حوزه باعث شده این صنعت علاوه بر ناشناخته بودن نتواند توسعه چندانی نیز داشته باشد.
در شرایطی که امروزه مشتریان از قدرت انتخاب بیشتری نسبت به گذشته برخوردارند، به مشاهده توضیحات و مواد تشکیل دهنده هر یک از محصولات برای مقایسه آنها تمایلی ندارند. در عوض، بسیاری از مشتریان به برند و بسته بندی محصولات برای تصمیم گیری در باره اینکه بهترین محصول کدام است، توجه می کنند. دریافت نشانه های درست از محصولات، در بیشتر مواقع مشتریان را به خرید آنها تشویق می کند.
جاذبه تبلیغات بسته بندی
با توجه به بازار رقابت نیاز است که پیام شرکت تولید کننده به صورت مستقیم و در قالب تبلیغات برای مشتری و خریدار ارسال شود و این هنر تبلیغات است که با انجام آن ایجاد جذبه برای محصولات تولیدی بیشتر می شود. به عبارت دیگر هر گاه مشتری به دلیل قرار گرفتن در فضای تبلیغاتی سابقه ذهنی بیشتری از محصولی پیدا کند طرح آن محصول، مشتری را بیشتر برمی انگیزد و شکل و فرم آن بیشتر به دل می نشیند و ذوق وی را ارضاء می کند. گرایش مردم به خرید محصولاتی که فعالیت تبلیغاتی مناسبی روی آنها صورت گرفته و برای مصرف کننده سابقه ذهنی بر روی محصول وجود دارد خود بهترین دلیل ضرورت توجه به امر تبلیغات و توجه به این جاذبه در محصولات تولیدی می باشد.
جاذبه قیمت بسته بندی
یکی از فاکتورهای مهم در امر خرید محصول بسته بندی شده قیمت آن است به عبارت دیگر برای توده مردم و به ویژه طبقات ک مدرآمد جاذبه قیمت یک امر حیاتی در خرید محسوب می شود. به همین دلیل قبل از انتخاب نوع بسته باید طیف مصرف کننده محصول مشخص باشد و برای اقشار کم درآمد در حد امکان از بسته بندی ارزا نتر استفاده گردد.
جاذبه قیمت در بازار رقابت ها آن قدر حائز اهمیت است که پاره ای از تولیدکنندگان به عنوان یک استراتژی معتقدند جنس را باید آن قدر ارزان تهیه کرد که خریدار برای خرید آن احتیاج به فکر کردن هم نداشته باشد. البته در این امر نباید کیفیت فراموش شود. بدین ترتیب مدیران به درک این موضوع پرداخته اند که بسته بندی می تواند به صورت دقیق باعث تمایز کالاهای مصرفی نسبتاً مشابه شود و در نهایت بقای تعدادی از مارک ها در بازار و عرضه کالاهای مختلف باعث شده است که خریداران در همان زمان خرید با استفاده از عناصر مستقیم به تمایز کالاهای مختلف بپردازند. نتایج مشترک بیانگر این موضوع هستند که درک کافی در رابطه با تکنولوژی بسته بندی نقش مهمی را در تمایل و احتمال کلی مصرف کننده در زمینه خرید محصولات خاص ایفا می کند.
امروزه از آنجایی که بیشتر مردم در انتخاب نوع کالای خود به دلیل رقابت سخت شرکت های تولید کننده در نوعی سردرگمی نسبی به سر می برند و ممکن است توان ارزیابی محصولات در زمینه هایی مانند لوازم شوینده، آرایشی، غذایی و… به دلیل هم سطح بودن شرکت های تولید کننده اصلی دارا نیستند. اینجاست که یک ایده نو برای نمایش محصول شرکت خاصی گوی سبقت را از دیگران برده و در دوره زمانی مشخصی منجر به سود هنگفت از فروش محصول مورد نظر برای آن شرکت خواهد شد.
طراحی بسته بندی
مشاهده ی ظاهر بسته بندی اولین برخورد مصرف کننده با محصول بوده و از این رو نقش طراحی بسته بندی در خرید مخاطبان و باقی ماندن در حافظه ی بلند مدت آنان امری انکارناپذیر است. بنابراین می توان طراحی بسته بندی را مهم ترین فاکتور در موفقیتهای تجاری دانست، که با تحریک حس زیبایی شناختی در افراد سبب خرید آنها شده و فروش های تکراری را در پی خواهد داشت. در طراحی بسته بندی دو جنبه ی کاربردی بودن یعنی داشتن ویژگی هایی برای حفاظت از آسیب دیدگی محصول، سهولت در حمل و انبارداری، آگاه سازی مصرف کننده از محتویات و دسترسی آسان به آن و جذاب بودن یعنی انتخاب رنگ، خط و فرد مناسب با توجه به بازار هدف باید مورد توجه قرار گیرد. علاوه بر این هنرمند طراح بایستی تمامی اطلاعات لازم در مورد محصول، فرهنگ، سلیقه. جمعیت، قیمت ها و شرایط محیطی و قانونی بازار هدف، دورهی عمر محصول و کلیه عملیات تولید تا توزیع و در نهایت رسیدن به دست آخرین مصرف کننده را از طریق پژوهش و تولید کننده به دست آورد تا با آنالیز و دسته بندی این اطلاعات بتواند طرحی را برای بسته بندی مورد نظر ارائه کند که به طور قطع شانس حضور و فروش قابل قبول محصول در بازار هدف را تضمین کرده و در میان خریداران خود وفاداری ایجاد کند پس طراحی بسته بندی تعیین کننده ی میزان فروش محصولات باکیفیت های یکسان ولی در بسته بندی های متفاوت است. همچنین طراح باید به احساس مصرف کنندگان برحسب سن و جنسیت توجه کند تا در میان رقبای تجاری موفق تر باشد. البته مبارزه با مسئله ی دامپینگ یعنی ارائه ی محصول بی کیفیت در بسته بندی جذاب و فریبنده ضروری است زیرا این امر نه تنها مصرف کنندگان را نسبت به محصولات با آن نام تجاری بدبین کرده بلکه نوعی تقلب محسوب میشود که حتی اعتبار کشور تولید کننده را نیز خدشه دار خواهد کرد.
به عنوان مثال برخی از کشورهایی که از ایران زعفران فله ای وارد می کنند محصول با کیفیت ایرانی را با موادی دیگر ترکیب کرده و در نتیجه محصولی بی کیفیت را با نام ایران به بازارهای جهانی عرضه می کنند که این امر اعتبار زعفران ایران را به شدت زیر سوال می برد. بنابراین فروش بیشتر محصول و جذب خریداران در گرو محصول با کیفیت و طراحی زیبا و هنرمندانه ی بسته بندی است که برای نیل به این هدف توجه به رنگ، فرم، خط و تصویر مناسب و برند تجاری که در ادامه در مورد هر یک توضیح بیشتری خواهیم داد از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
در زمینه ی طراحی بسته بندی در چند ساله ی اخیر حرکت های رو به رشدی را شاهد بوده ایم و تولید کنندگان علاقمندی زیادی به تغییر و تحول در نحوه ی بسته بندی محصولات تولیدی خود نشان می دهند. از طرفی عوامل گوناگونی از قبیل تغییرات تکنولوژی و تأثیرات آن در فرآیند زندگی روزانه، رسانه های گروهی و هجمه ی تبلیغات صوتی و تصویری آن و تغییر الگوهای مصرفی تقاضامندی های جدیدی را اعلام می کنند. اما با تمام این تفاسیر، طراحی در زمینه ی بسته بندی در کشور ما در قیاس با استانداردهای جهانی فاصله ی بسیاری دارد و عمده دلیل آن، نه صرفا به لحاظ فناوری در صنعت بلکه به جهت عدم به کارگیری اصول لازمه در روند طراحی است.
کاربرد رنگ در طراحی بسته بندی
در طراحی بسته بندی محصولات غذایی رنگ به عنوان یکی از ارکان اساسی نقش مهمی را در فروش بهینه بر عهده دارد. پس در انتخاب رنگها برای بسته بندی باید به مفاهیم آنها در ملل مختلف و احساس گروه هدف بر حسب سن و جنسیت توجه ویژه ای کرد، زیرا رنگ اولین چیزی است که بیننده در مواجهه ی با محصول درک می کند. همچنین هر رنگ باید در جای خاص خود و بسته به نوع محصول انتخاب شود تا تأثیرگذاری آن هر چه بیشتر نمایان شود. مثلا برای تداعی تازگی، حیات و خنکی در محصولاتی مانند میوه جات، سبزیجات و آب های معدنی استفاده از رنگهای سبز، زرد و آبی مناسب است. یا برای نشان دادن کیفیت منحصر به فرد، ارزشمندی و القای قیمت گران برخی محصولات نظیر زعفران، پسته، شکلات، قهوه و… می توان در رنگ بندی بسته بندی آنها از مقداری طلایی و نقره ای به همراه رنگهای متالیک از آبی، فیروزه ای، قهوه ای، خاکستری و خرمایی استفاده کرد. استفاده از رنگ مشکی نیز به دلیل خنثی و عمیق بودن با اینکه سمبل اندوه است در بسیاری از بسته بندی های لوکس حس اشرافی را القاء می کند یا استفاده از رنگ های شاد برای بچه ها که به رنگ توجه بیشتری دارند و رنگ بنفش که مورد علاقه ی خانم ها بوده و فروش بیشتر محصولات مربوط به این گروه هدف را دو چندان خواهد کرد. پس در انتخاب رنگ بسته بندی، علاوه بر زیبایی باید از روانشناسی رنگها نیز بهره جست، که این هنر ارائه ی محصول برای موفقیت در تجارت است.
رنگ در بسته بندی یک محصول می تواند نقش مهمی را ایفا کند. در ابتدای یک محصول جدید می توان از رنگ بعنوان قسمتی از هویت یک محصول استفاده کرد. پس از گذشت زمان رنگ بصورت روتین و تکرار پذیر در تولید ملزومات بسته بندی آن محصول استفاده می شود. رنگ بدین وسیله توسط مصرف کننده شناخته شده، بصورتیکه بلافاصله با دیدن رنگ بسته بندی محصول، محصول را بخاطر می آورد. یکی از مثالهای بارز استفاده از رنگ جهت شناساندن و متمایز کردن یک مارک یا یک محصول از محصولات دیگر مشابه آن محصول در بازار است ( استفاده از رنگ قرمز توسط شرکت نوشابه سازی Coca Cola) این شرکت حتی شرکت pepsi را مجبور به استفاده از رنگ آبی نمود تا تفاوت را بین محصول خود و محصول کوکاکولا ایجاد نماید و مصرف کننده را با دیدن رنگ قرمز لیبل بطری خود به یاد طعم کوکاکولا بیاندازد.
از رنگ می توان در یک سری محصول، برای مثال یک ست (سری) حاوی انواع شامپوهای یک شرکت با خواص مختلف، انواع نرم کننده موی سر آن شرکت و … جهت جلوه دادن به اهمیت یک نوع محصول نسبت به نوع دیگر و یا مرتبط کردن یک نوع محصول خاص با رنگ بسته بندی آن جهت تشخیص آن محصول در سری حاوی آن محصولات توسط مصرف کننده استفاده نمود.
رنگ اولین چیزی است که یک بیننده از یک بسته بندی درک می کند. رنگ، قبل از شکل و گرافیک یا متن نوشته آخرین ویژگی های محصول هستند. که شناسایی می شوند. بدین طریق، رنگ یکی از مهمترین عوامل انگیزشی در تصمیم گیری خرید است. رنگ برانگیزاننده نوعی واکنش حسی در بیننده است. رنگ با حالات، احساسات، مکان ها و اشیاء مرتبط است. گواه این که رنگ را با احساسات و عواطف مرتبط می دانیم استفاده از آن برای توصیف حالات احساسی خاص است. ما می گوییم فلانی از خجالت سرخ شد یا از عصبانیت کبود شد و یا اینکه رو سفید است. این ها نشاندهنده بیان احساسات و حالات با استفاده از رنگ ها است.
رنگ ها دارای وزن، اندازه و حرکت هستند. عموماً، نوارهایی به رنگ روشن از نوارهای هم اندازه تیر رنگ بزرگتر به نظر می رسند. یک دایره زرد رنگ به نظر می رسد که دارای حرکت است و یا به سمت خارج دارای تابش و درخشش است، در حالی که یک دایره آبی رنگ حرکت به سمت داخل را به ذهن القا می کند.
برای بررسی و شناسایی اختلافات حسی از دیدن یک کالای خاص تنها بر حسب تفاوت رنگی آن، از گروه های مختلف جامعه درخواست شد تا به سوالاتی در مورد یک نوع شیرینی خاص پاسخ دهند. شیرینی ها همگی یکسان بودند، تنها تفاوت آنها رنگ بسته بندی آنها بود. نتایج این بررسی نشان داد رنگ بسته بندی تأثیر قابل توجهی در احساس، از طعم و چاشنی های یک خوراکی دارد.
قواعد کلی بسیار اندکی در تصمیم گیری در خصوص انتخاب رنگ برای یک بسته بندی وجود دارد. برای هر قاعده اعلام شده برای انتخاب رنگ، می توان یک بسته بندی را یافت که مغایر با این قاعده می باشد و در عین حال موفق نیز هست. تنها می توان گفت که رنگ ها باید چنان انتخاب شوند که شخصیت طراحی بسته بندی و احساس مخاطب هدف را نشان دهند.
رنگ، یک زبان روان شناختی است که درباره حالت ها و معادنی نمادین صحبت می کند.
هرچند گاهی رنگ هایی مد می شوند و رنگ های دیگری از مد خارج می شوند، ولی رنگ های خاصی هستند که همواره به نظر می رسد بر بازار تسلط دارند. بررسی کالاهای یک سوپر مارکت تسلط رنگ قرمز، قهوه ای و آبی و تقریباً نبود کامل ارغوانی را نشان می دهد.
برای ایجاد یک طرح خوب باید استفاده مناسبی از رنگ ها داشته باشیم تا جلوه بصی طرح زیاد شده و رغبت مصرف کننده و تحریک و کشش برای خرید در وی افزایش یابد. قدرت کشش و جذب نگاه افراد در مورد رنگ های مختلف متفاوت است و این کشش از شدید به ضعیف برای رنگ های مختلف عبارتست از نارنجی، قرمز مایل به نارنجی، زرد مایل به نارنجی، قرمز، آبی سیاه، سبز، زرد، بنفش و خاکستری
علاوه بر این در زمینه رنگها اصطلاحات ذیل مطرح است:
رنگ های سرد :
اصطلاحاً به رنگ هایی اطلاق می شود که تداعی سرما می کنند نظیر رنگ های آبی، سبز و رنگ های بین آنها و استفاده از آنها در طرح بسته بندی محصولاتی که جنبه رفع عطش و تشنگی دارند نظیر نوشابه ها و بستنی توصیه می شود.
رنگ های گرم :
اصطلاحاً به رنگ هایی اطلاق می شود که تداعی گرما می کنند نظیر رنگ های زرد، نارنجی، قرمز، صورتی، ارغوانی … استفاده از این رنگ ها در طرح بسته بندی مواد غذائی انرژی زا نظیر انواع شکلات ها و مواد غذائی ویژه کودکان توصیه می شود.
رنگ های خنثی :
نظیر رنگ بنفش که از ترکیب دو رنگ گرم و سرد قرمز و آبی تشکیل شده است.
لطور کلی به لحاظ روانشناختی می توان گفت کودکان رنگ های زنده و شاد را دوست دارند لیکن بزرگسالان رنگ های ترکیبی را ترجیح می دهند.
با استفاده از رنگ ها در طراحی بسته ما قادریم ویژگی های خاصی به بسته بدهیم مثلا استفاده از رنگ های روشن در طرح بسته را بزرگتر و استفاده از رنگ های تیره آن را کوچکتر نشان می دهد. رنگ های مورد استفاده در طرح اگر به صورت نوارهای افقی باشند بسته را کوتاهتر و اگر بصورت نوارهای عمودی باشند بسته را بلندتر و باریک تر جلوه می دهند. علاوه بر این با استفاده از رنگ ها در طرح قادریم مواردی نظیر تداعی طعم های مختلف بوها و … را داشته باشیم نظیر:
• طعم ترشی با استفاده از رنگ های سبز کاهوئی، سبز معمولی و زرد مایل به سبز
• طعم شیرین با استفاده از رنگ های قرمز آلبالوئی، صورتی، نارنجی
• طعم تلخ با استفاده از رنگ های قهوه ای، سبز زیتونی و آبی تیره
• طعم شور با استفاده از رنگ های خاکستری ،آبی آسمانی
• بوهای نامطبوع و سنگینی بسته با استفاده از رنگ های تیره و بوهای مطبوع و سبکی بسته با استفاده از رنگ های روشن و ملایم
گفتیم که در بسته بندی مواد غذائی از رنگ ها با توجه به خواص آنها استفاده می گردد. مهمترین ویژگی رنگ ها عبارتست از:
رنگ آبی :
این رنگ حالت پاکی، خلوص، نوعی آرامش را تداعی کرده و در کنار رنگ سفید القاء کننده پاک بودن و بهداشت را می نماید و به همین دلیل در مواد غذایی که جنبه بهداشت آنها حائض اهمیت است نظیر شیر و فرآورده های لبنی، بستنی و مواد غذایی منجمد کاربرد گسترده ای دارد.
رنگ قرمز :
رنگی است شاد گرم که کار، کوشش و هیجان را القاء می کند طول موج این رنگ سریع به چشم می خورد بنابراین کاربرد آن در عناوین کالاها توصیه می گردد به علت گرم و شاد بودن رنگ در محصولات غذائی مخصوص کودکان بویژه بسته بندی انواع شکلات کاربرد زیادی دارد.
رنگ زرد :
این رنگ بویژه رنگ زرد نارنجی نگاه را خیلی سریع به سوی خود می کشد جزء رنگ های گرم و شاد می باشد و در محصولات غذایی مخصوص کودکان بویژه انواع شکلات و بیسکویت، کاربرد زیادی دارد استفاده از رنگ زرد طلایی جنبه فانتزی بودن و تجمل محصول را افزایش می دهد به همین دلیل در بسته بندی شکلات ها گرانقیمت از این رنگ زیاد استفاده می گردد.
رنگ سبز :
رنگ سبز از ترکیب رنگ زرد و آبی تهیه می شود این رنگ نشانه امید، حیات زندگی است و در بسته بندی بذور مختلف از این رنگ استفاده زیادی می شود.
رنگ بنفش :
از ترکیب رنگهای قرمز و آبی بدست می آید این رنگ حالتی جادوئی و سحرانگیز داشته و مورد توجه سالمندان است البته کودکان نیز به این رنگ علاقه نشان می دهد.
رنگ نارنجی :
از ترکیب رنگ های زرد و قرمز بوجود می آید خود را به چشم تحمیل می کند رنگی گرم و پرتحرک است از ویژگی های رنگ نارنجی ایجاد نوعی اشتهای کاذب می باشدو در بسته بندی محصولات مخصوص کودکان بویژه انواع شکلات کاربرد گسترده ای دارد.
رنگ سفید :
این رنگ احساس پاکی شادی، زنده بودن را تداعی می کندو کاربرد گسترده ای در بسته بندی محصولات لبنی و محصولات ویژه کودکان دارد.
رنگ سیاه :
رنگ سیاه نشانه متانت، گوشه گیری و غم است. اگر به عنوان زمینه استفاده شود درخشندگی رنگ های دیگر را بیشتر می کند بویژه رنگ زرد روی زمینه سیاه بیشترین درخشندگی را دارد از رنگ سیاه برای عناوین کالا نیز استفاده می شود.
رنگ خاکستری :
از ترکیب رنگ های سفید و سیاه حاصل می شود افزودن مقداری رنگ های دیگر نظیر نارنجی، زرد به آن خاکستری الوان بدست می آید، خاکستری رنگی بی تفاوت بوده و بعنوان زمینه کاربرد زیادی در طراحی و بسته بندی مواد غذایی دارد.
بطور کلی باید گفت علاوه بر تجربه طراح و قدرت ابتکار و خلاقیت او عواملی نظیر رعایت مناسب رنگ ها ترکیب و نحوه قرار گرفتن رنگ ها کنار یکدیگر و نوع طراحی خطوط و مقدار هر رنگ از عوامل مهمی هستند که در موفقیت طرح یک بسته بندی نقش بسزائی دارند.
خط ( کاربرد کلمه و نوشته و فونت در طراحی بسته بندی )
خط زمانی از عوامل تأثیرگذار بر فروش تلقی می شود که با توجه به نوع محصول و گروه مصرف کننده ی آن، با درایت و هوشمندی انتخاب شود. به عنوان مثال در بسته بندی شیرینی و شکلات از حروف نرم و کشیده، برای داروها از خطوط خوانا و در قطعات صنعتی از حروف محکم برای تداعی دوام و استحکام استفاده می شود. همچنین بهره گیری از حروف درشت برای کودکان کاربرد بیشتری دارد. علاوه بر این خط می تواند ترفندی برای فروش بیشتر باشد، لذا استفاده از کلماتی که اندکی ناخوانا بوده یا شکل غیر معمول دارند کنجکاوی مصرف کننده را برانگیخته و چه بسا فروش بیشتر محصول را در پی خواهد داشت. در بعضی کشورها مانند ایران مردم به خط اهمیت زیادی میدهند پس نوشتار در بسته بندی های ورودی به بازار مصرف این گونه کشورها توجه ویژه ای را طلب می کند. بنابراین هنگام به کارگیری خط در بسته بندی همواره باید دقت کنیم کلمات و نوشته ها طوری تنظیم و ترکیب شوند که تصویری بدیع و جذاب را در ذهن خریدار به وجود آورند.
ابعاد و فرم بسته بندی
ابعاد بسته بندی با توجه به فرهنگ مصرف در کشور هدف و طول عمر محصول تولیدی متفاوت است.. مثلا برای محصولی مانند قارچ که مدت نگهداری آن کوتاه بوده، طراحی بسته بندی در ابعاد کوچک سبب کاهش ضایعات شده و در نتیجه سود اقتصادی برای تولید کننده خواهد داشت. همچنین اگر بازار هدف ما کشورهای اروپایی است، به دلیل جمعیت پایین خانواده ها و فرهنگ خاص مردم آن باید بسته بندی های یک نفره یا حداکثر دو نفره طراحی کرد تا از این طریق شانس فروش محصول صادراتی در بازار هدف بیشتر شود. علاوه بر این توجه به فرم بسته بندی از نظر سهولت در حمل و نقل و جای گیری منظم در قفسه ی فروشگاهها مهم بوده و باید دقت شود. شایان ذکر است بر حسب تحقیقات به عمل آمده در مورد فرم های مختلف بسته بندی، نمونه های مکعب، چهار گوش و ایستاده موفقیت بیشتری را در جلب نظر مشتریان به دست آورده اند و نیز مشاهده شد که مردان به فرم بسته بندی توجه بیشتری می کنند. پس در بسته بندی محصولاتی که عمده ی خریداران آن مردان هستند باید نگرش ویژه ای نسبت به فرم بسته بندی داشت.
عکس و تصویر در طراحی بسته بندی
انتخاب عکس و تصویر مناسب بر روی بسته بندی باید با توجه به گروه سنی مخاطب و بر حسب شناخت فرهنگ و سلیقه ی بازار هدف انجام پذیرد. عکس ها و تصاویر بسته به مخاطب متفاوتند، مثلا برای برخی مخاطبان تصاویر کمیک و شخصیتهای تصویرسازی شده ی کارتونی و برای بعضی دیگر تصاویر واقعی نقش مؤثرتری در جلب نظر ایفا می کنند. به علاوه در بسته بندی های فلزی، مقوایی و… که خریدار محتویات داخل بسته را نمی بیند استفاده از تصاویر مناسب چشم های مخاطب را به خود خیره کرده و سبب تحریک اشتها و انگیزش وی شده، او را بی اختیار وادار به خرید محصول خواهد کرد. بنابراین کاربرد مناسب عکس ها و تصاویر در بسته بندی طراحی شده تأثیر بسزایی در بالا بردن راندمان فروش و ایجاد وفاداری در مصرف کننده از طریق نقش بستن درذهن وی خواهد داشت.
نقش برند در طراحی بسته بندی
برندها از جمله با ارزش ترین دارایی های یک تولیدکننده محسوب میشوند که با نفوذ به زندگی شخصی افراد و تحت تأثیر قرار دادن اعتقادات و ارزش های آنان باعث افزوده شدن ارزش نهایی محصول می شوند. داشتن نام و نشان تجاری مزیت های بسیاری از جمله ایجاد سطح بالای وفاداری در مشتریان و توان رقابت با رقبا در بازارهای جهانی را داراست که این موارد در واقع منافع بلند مدت تولید کننده را از نظر کاهش هزینه های بازاریابی و افزایش درآمد تضمین می کنند. زیرا مشتریان وفادار نیاز به فعالیت های گسترده ی بازاریابی نداشته و با کمال میل حاضر به خرید برند مورد علاقه ی خود حتی با مبلغ بیشتر هستند تا در ازای آن مزایا و کیفیت تجربه شده ی خود را دوباره به دست آورند.
اهمیت و جایگاه صنعت بسته بندی در بین صنایع دیگر چیست؟
صنعت بسته بندی در ایران یک صنعت ناشناخته است که متاسفانه هنوز صنعتگران به اهمیت آن پی نبرده اند. بسته بندی لباس و ارزش افزوده کالاست. فروش هر محصولی اعم از مواد غذایی، شیمیایی، دارویی، بهداشتی و آرایشی و… برای عرضه در بازار به بسته بندی وابسته است به همین دلیل این صنعت را می توان به عنوان یکی از عوامل موثر و پررنگ در جذب مشتری و مادر بازاریابی خطاب کرد. برای بازاریابی باید به مسائل روانشناسی و مردم شناسی به ویژه در صادرات توجه ویژه کنیم که یکی از این ابزارها، بسته بندی است. به طور مثال مردم آذربایجان به رنگ قرمز تمایل دارند و بیشتر از چای بسته بندی استفاده می کنند درحالی که مردم ارمنستان به رنگ های کرم توجه بیشتری نشان می دهند و از تی بگ استفاده می کنند که این موارد می تواند در طراحی و جذب مشتری در صنعت چای کمک کند.
یک بسته بندی مناسب باید دارای چه ویژگی هایی باشد؟
در صنعت بسته بندی دو رکن تضمین سلامت و ایمنی مصرف کننده و دوستی با محیط زیست از اهمیت بالایی برخوردار است و در آخر مقرون به صرفه بودن مطرح می شود. هر کالایی که در بازار عرضه می شود، باید با بسته بندی مناسب همراه باشد تا مصرف کننده از سالم بودن مواد غذایی و مصرفی اطمینان کامل پیدا کند. از سوی دیگر در یک بسته بندی مناسب باید حفظ محیط زیست و تجزیه پذیر بودن آن نیز لحاظ شود.
به طور مثال بسته بندی های تتراپک سلولزی بوده و به سرعت در خاک تبدیل به کود می شود در حالی که پلاستیک بیش از ۵۰۰ سال طول می کشد تا تجزیه شود و علاوه بر این باعث فاصله انداختن ذرات در خاک شده و با بارندگی احتمال سیل را افزایش می دهد.
وضعیت کیفیت و استفاده از مواد مناسب در بسته بندی های ایرانی چگونه است؟
در صنعت بسته بندی دو رکن تضمین سلامت و ایمنی مصرف کننده و دوستی با محیط زیست از اهمیت بالایی برخوردار است و در آخر مقرون به صرفه بودن مطرح می شود. هر کالایی که در بازار عرضه می شود، باید با بسته بندی مناسب همراه باشد تا مصرف کننده از سالم بودن مواد غذایی و مصرفی اطمینان کامل پیدا کند. از سوی دیگر در یک بسته بندی مناسب باید حفظ محیط زیست و تجزیه پذیر بودن آن نیز لحاظ شود.
به طور مثال بسته بندی های تتراپک سلولزی بوده و به سرعت در خاک تبدیل به کود می شود در حالی که پلاستیک بیش از ۵۰۰ سال طول می کشد تا تجزیه شود و علاوه بر این باعث فاصله انداختن ذرات در خاک شده و با بارندگی احتمال سیل را افزایش می دهد.
بسته بندی صادراتی
نزول رتبه بسته بندی ایران از چهارم به ششم خاورمیانه در سال ۱۳۹۶ خود نشان دهنده این مطلب است که ایران با توجه به رشد روز افزون علم، نمی تواند همپای جهان در بسته بندی حرکت کند و در رتیه های پایین دنیا قرار دارد، در حالیکه گردش مالی این صنعت در خاورمیانه ۸ میلیارد دلار بوده و کشورهای ترکیه، عربستان، امارات و مصر رتبه های اول تا پنجم را در خاورمیانه دارند.
مشخصات بسته بندی صادراتی
- تطابق با استانداردها، مقررات و قوانین کشور مورد نظر باشد.
- جلب توجه خریدار احتمالی و ترغیب وی به منظور خرید.
- متناسب با نیاز بازار و خواسته های بازار مورد نظر باشد.
- توان محافظت از ویژگی های کالای درون بسته بندی داشته باشد(طعم و رنگ و مزه و بو و …)
- بسته بندی متناسب با فرهنگ کشور مورد نظر
- بسته بندی منطبق با وضعیت آب و هوای کشور مورد نظر باشد.
نکاتی را که می بایست بطور اصولی و کلی در مورد بسته بندی و طراحی آن رعایت کنیم (از دیدگاه مصرف کننده)
- بسته بندی باید به خریدار اطلاعات کامل را بدهد.
- نوع و جنس ماده اولیه بسته بندی از نظر بهداشتی و ایمنی مناسب انتخاب شده باشدو سلامتی در صورت مصرف را تضمین کند
- بسته بندی باید مشتری را جذب کند و جذابیت داشته باشد.
- بسته بندی باید شخصیت و شان مشتری را حفظ کرده و به مصرف کننده احترام بگذارد.
- باید با فرهنگ و ارزش های کشور هدف را در نظر داشته باشد.
- باید از فرهنگی که برای مردم لذت بخش است استفاده کنیم.
- هزینه مواد اولیه بسته بندی نباید آنچنان سنگین باشد که بهای فروش کالا را نسبت به کالای مشابه غیر قابل رقابت سازد.
- بسته بندی باید به طریقی طراحی شود که دسترسی به کالا راحت باشد.
- بسته بندی باید مطابق با استانداردهای روز کشور باشد.
- بسته بندی مورد نظر به صورت کامل قابل حمل و نقل باشد.
تفاوت های بسته بندی صادراتی با بسته بندی های بازارهای داخلی چگونه است ؟
تبلیغات از ابزار اصلی بازاریابی است و بسته بندی حلقه تکمیل کننده زنجیره تبلیغات است.
لذا بسته بندی اهمیت فزاینده ای در بازارهای رقابتی امروز دارد. پژوهش موسسه انگلیسی ( یونایند بسیکوتیس) نشان می دهد که در مطالعات خرده فروشی مشاهده کالا در فروشگاه و خرید در یک نگاه ۴۲%، توصیه دیگران ۲۵%، مشاهده تبلیغات ۱۸%، دریافت نمونه مجانی ۹% و دیگر روش ها ۶% فروش را باعث می شود. با این وصف بسته بندی مناسب سهم بسزایی در فروش کالا دارد زیرا که معمولا نیمی از مشتریان با مشاده محصول در بسته بندی مناسب و جذاب به خرید می پردازند.
در بسته بندی کالاهای صادراتی ،توجه به بازارهای مصرف ،قدرت خرید مردم در این بازارها و فرهنگ و سلیقه آنها ضروری است. برای نفوذ در بازارهای رقابتی پرتقاضا، تمام عرضه کنندگان کالاهای مشابه ویژگی های بسته بندی مناسب و شکیل توجه دارند و آنان که نسبت به این امر دقت کافی نداشته باشند، از بازار خارج خواهند شد.
در سالهای اخیر با توجه به پیشرفت هایی که در صنعت بسته بندی، طراحی بسته بندی و موارد مورد استفاده در آن به وجود آمده است، هنوز بخشی زیاد از کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور به صورت فله یا با بسته بندی های نامناسب عرضه می شود. این گونه کالاها در کشورهای واسط تجدید بسته بندی شده و با قیمت های بسیار بالاتر به بازارهای مصرف عرضه می شود.
تفاوت های بسته بندی صادراتی با بسته بندی های بازارهای داخلی
بسته بندی در کالاهای صادراتی بنا به دلایل زیر از بسته های داخلی تفاوت بسیار می یابند.
- مسافت طولانی تر احتمال بروز تکان ها، فشارها، ارتعاشات و ضربات بیشتر.
- زمان طولانی تر حمل و نقل و احتمال فساد پذیری بیشتر محصول.
- فرهنگ و سلیقه متفاوت در بازار هدف که طراحی شکل و نقش و نگار و رنگ های متفاوتی را می طلبد.
- تفاوت زبان خارجی که مستلزم استفاده از نوشتارهایی به زبان بین المللی است.
- تفاوت در حجم مصرف محصول در بازار هدف صادراتی که مستلزم طراحی بسته های کوچکتر و بزرگتر است.
با توجه به تفاوت های آشکار بسته های کالاهای صادراتی، نکات مهم در بسته بندی صادراتی عبارتند از :
- در برابر تغییرات زیاد عوامل جوی و بروز عوامل فیزیکی و شیمیایی بیشتر، محکم تر و بادوام تر طراحی شود.
- سلیقه های رایج در بازار هدف از نظر طراحی، شکل، رنگ و نقش حتما مورد نظر قرار گیرد.
- نام شرکت یا محصول، معانی ناخوشایندی در بازار هدف نداشته باشد.
- مقررات و قوانین بسته بندی مورد توجه قرار گیرد.
- در ارائه مشخصات و نشانی شرکت، کد تلفن کشور و شهر حتما نوشته شود.
نکات و توصیه های مهم در مورد بسته بندی :
- بسته بندی ، جلوه کیفیت محصول است.
- بسته بندی ، لباس محصول است.
- بسته بندی ، شناسنامه محصول است.
- بسته بندی ، فروشنده خاموش است.
- بسته بندی ، بزرگ برنده نهایی در بازار فروش است.
- بست بندی ، پیام تولید کننده به خریدار است.
- بسته بندی ، شکل نهایی و کامل مارک گذاری محصول است.
- بسته بندی ، ایجاد ارزش افزوده است.
انواع بسته بندی از نظر جنس مواد مصرفی مواد فلزی
نیاز به بسته بندی مقاوم تر منجر به پیدایش ظروف فلزی شد. در این راستا سال ۱۸۰ میلادی نیکلا اپرت به طور تجربی به فناوری ساخت قوطی برای نگهداری و بسته بندی مواد غذایی دست یافت. در کل قوطی سازی از زمان ناپلئون شروع و در قرن بیستم به شکل بهداشتی و با ایجاد تجهیزات مدرن برای ساخت، پر کردن و بستن در قوطی رواج یافت. اما در کشور ما ساخت قوطی فلزی از سال ۱۳۰۷ شمسی توسط شخصی به نام درخشان در رابطه با نگهداری موادغذایی مورد توجه قرار گرفت و در سالهای ۱۳۱۲ – ۱۳۱۱ از قوطی فلزی برای نخود سبز و… بهره گرفتند تا زمان نگهداری موادغذایی را افزایش و ضایعات آن را کاهش دهند.
مواد شیشه ای
یکی از قدیمی ترین مواد برای بسته بندی، ظروف شیشه ای بوده که قدمت آن به هفت هزار سال قبل از میلاد می رسد و در واقع صنعتی مهم به شمار می رفته است. پیش از اواخر قرن نوزدهم آب معدنی، ترشی، مربا و دیگر محصولاتی که آزاد فروخته می شدند در ظرف های شیشه ای که با روشی نسبتا عقب مانده تولید می شدند، بسته بندی می شدند. اما در طول قرون گذشته تولید ظروف شیشه ای رو به اصلاح گذاشت و امروزه صدها نوع از محصولات و مواد غذایی در ظروف شیشه ای و با کیفیت برتر روانه بازار می شوند. علم شیشه و شیشه گری در ایران از زمان های قبل بوده و هم اکنون نیز رو به رشد است.
مواد سلولزی
این مواد شامل چوب، کاغذ، مقوا و… که از میان آنها کاغذ و مقوا در بسته بندی متداول ترند. تاریخچه ی بسته بندی با کاغذ و مقوا به تاریخچه ی ساخت کاغذ یعنی سه هزار سال قبل از میلاد و زمانی که مصریان از پاپیروس برای نوشتن استفاده می کردند، برمی گردد. اولین کارخانه کاغذسازی در کشور سال ۱۳۲۸ در کهریزک احداث شد که از کاغذهای باطله برای تولید کاغذ و مقوا استفاده می کرد.
مواد پتروشیمی
توسعه ی صنعت پلاستیک به سال ۱۸۶۳ برمی گردد وقتی که جراح آفریقایی گزارش داد می توان با استفاده از مواد اولیه ی کائوچو دسته ی خوبی برای چاقو ساخت و بعد از آن شرکت Gutta Percha شکل گرفت که جوهردان و توپ بيليارد را تهیه می کرد. در دسامبر ۱۹۳۵ شیمیدان های انگلستان طی واکنشی تحت فشار زیاد و با تغییر دادن میزان، به ماده ی جدیدی به نام اتیلن دست یافتند که خواص عایق حرارتی خوبی داشت و بدین گونه بود که با اختراع پلی اتیلن پیشرفته غیر منتظره ای در انگلستان رخ داد. امروزه کاربرد آن از نظر میزان مصرف در درجه اول اهمیت قرار دارد..
پلی اتیلن
به دو دسته تقسیم می شود:
الف) LDPE (پلی اتیلن با دانسیته ی کم)
ب) HDPE (پلی اتیلن با دانسیته ی زیاد)
این دو پلیمر از نظر فرمول شیمیایی یکسان ولی از نظر ویژگیهای کاربردی کاملا متفاوتند.
الف) LDPE به صورت فیلمهای نازک و انعطاف پذیر در تماس مستقیم با محصول استفاده میشود (برای بسته بندی های چند لایه به عنوان لایه ی درونی و به دلیل دو ویژگی کاربرد وسیعی در صنعت بسته بندی پیدا کرده است: خنثی بودن یعنی عدم واکنش با محصول و داشتن قابلیت دوخت حرارتی، کاربرد مشخص LDPE برای بسته بندی های تترایک (Tettra Pack)، شیر استیریل و آبمیوه، پیور پک برای بسته بندی شیر پاستوریزه و ماست، تری پک برای بسته بندی های کیسه ای، سه لایه ی شیر پاستوریزه و پنج لایه ی شیر استیریل است.
ب) HDPE پلیمری سخت که از استحکام و ویژگی ممانعت کنندگی در برابر نور و عدم شفافیت آن برای انواع بطری شیر استفاده می شود.
پلی پروپلین
الف) Plan p.p ساده که برای تولید انواع درب پلاستیکی استفاده میشود و در بعضی موارد برای تولید بطریها نیز کاربرد پیدا می کند.
ب) Borieht p.p خطی شده، این ماده حین فرآیند تولید تحت نیروی کششی در دو جهت عمود بر هم قرار داده شده و در نتیجه فیلم نازک شفاف با ویژگی ممانعت کنندگی مناسب تر تولید می کند. این ماده برای بسته بندی انواع چیپس، ماکارونی، پفک، بادام زمینی و مجموعا Snack foods مناسب است.
ج) Pearlized Boright، این فیلم نازک، انعطاف پذیر و به رنگ سفید صدفی بوده و جایگزین مناسبی برای کاغذ در بسته بندی ویفر و پودر سوپ محسوب می شود. این ماده تا حدودی پوشاننده لکه ی چربی بوده و از این نظر کاربرد زیادی در بسته بندی چنین محصولاتی را دارا است.
پلی استر PET Polyethylene terephthalate
در بسته بندی نوشابه و روغن مایع به شکل بطری قابل استفاده است. از این ماده ی پلیمری به صورت فیلم نازک و مستحکم برای بسته بندی آبمیوه جات مانند محصولات گلدیس و ساندیس استفاده می شود
پلی استایرن Poly styrene
به صورت شفاف و شکننده بوده و برای تولید ظروف یکبار مصرف با سینی کاربرد دارد. نوع خاصی از آن که در تولیدش از پلاستیکی به نام HIPS استفاده می شود، ضربه پذير و مقاوم بوده، برای تولید ظروف ماست و مربای یک نفره استفاده می شود.
نایلون (پلی آمید)
در فرآورده های گوشتی نظیر سوسیس و کالباس کاربرد وسیعی داشته و همراه با پلی اتیلن در بسته بندی های تحت خلاء گوشت تازه و پنیر استفاده ی زیادی دارد.
وینیل کلراید (PVDC(Poly vinily denecholoricle
این مادهی پلیمری از نظر ویژگی ممانعت کنندگی در مقابل نفوذ گازها و رطوبت بهترین نوع ماده ی پلیمری است. همچنین انعطاف پذیری آن بسیار خوب بوده و برای بسته بندی فرآورده های گوشتی و گوشت تازه که تحت خلاء فيلم پلیمری کاملا به سطح محصول می چسبد ایده آل است. پلیمرها موادی خنثی هستند که روی مواد غذایی اثری ندارند ولی هنگام شکل دهی باید با مواد شیمیایی دیگری به نام افزودنی ها مخلوط شوند.
دلیل کم توجهی و توسعه نیافتن این صنعت در ایران چیست؟
آفت مهم صنعت بسته بندی، جزیره ای عمل کردن است. پراکندگی فعالیت در صنعت باعث می شود نتوانیم در مسیر توسعه پیشرفت قرار بگیریم. این درحالی است که کشورهایی همچون ترکیه و مالزی، به دلیل تشکل های قوی که در این صنعت تشکیل داده اند در این صنعت پیشرفت کرده اند . هم اکنون برخی در حال تلاش برای پیوستن ایران به سازمان جهانی بسته بندی هستند درحالی که عضویت در این سازمان شاید سخت نباشد اما ماندن و فعال بودن در این صنعت، نیازمند کارگروه و ایجاد یک تشکل منسجم است.
برگزاری جشنواره بسته بندی تا چه میزان می تواند در صنعت بسته بندی انسجام ایجاد کند؟
در جشنواره سال گذشته افزون بر ۴۰ غرفه حضور داشتند که هر غرفه بیش از ۹ میلیون تومان هزینه داشت اما متاسفانه باوجود صرف هزینه های زیادی که دولت برای صنعت بسته بندی نیاز به همگرایی دارد جشنواره بسته بندی و عضویت ایران در سازمان جهانی انجام داد، اما این جشنواره دستاورد چندانی نداشته است. در جشنواره سال گذشته موفق به دعوت از (کیت پیرسون )، نماینده سازمان جهانی بسته بندی شدیم اما نتوانستیم از حضور او بهره کاملی ببریم. این در حالی است که شرایط عضویت در این سازمان، سهیم بودن همه اعضا در دوره های آموزشی هر ساله این سازمان و ارایه گزارشی از پیشرفت های کشورشان در این صنعت است. بنابراین اگر ایران به عضویت این سازمان در آید و فعال باشد ظرف مدت چند سال می تواند از کشورهای ترکیه و مالزی پیشی بگیرد.
اهمیت صنعت بسته بندی در کدام یک از صنایع بیشتر است و درحال حاضر در چه وضعیتی قرار داریم؟
ایران در زمینه مواد غذایی دارای ظرفیت های بسیار زیادی است درحالی که کمتر کشوری چنین مواد غذایی باارزش و متنوعی در اختیار دارد. برای نمونه در ایران بیش از ۴۰۰ نوع خرما وجود دارد که در دنیا بی نظیر است اما متاسفانه بهترین خرمای دنیا اکنون به شکل فله به کشورهای اسپانیا، امریکا و… صادر می شود و آنها با بسته بندی این خرما، ارزش افزوده ای باورنکردنی ایجاد می کنند که چندین برابر ارزش کالاست. در زمینه زعفران و پسته نیز همین وضعیت حاکم است. درحالی که صنعت بسته بندی بیش از ۹۵درصد ارزش افزوده ایجاد می کند و امروز ترکیه و مالزی با ثروت و منابع ایران به این حد از پیشرفت صنعتی رسیده اند. براین اساس درحال حاضر مهم ترین معضل بسته بندی در صنایع غذایی، حضور دلال ها و فروش فله ای محصولات غذایی است.
در حال حاضر چه تعداد واحد فعال در این صنعت وجود دارد و از نظر تامین مواد اولیه و ماشین آلات در چه وضعیتی قرار داریم؟
درحال حاضر واحدهایی که به شکل گسترده در صنعت بسته بندی فعال هستند انگشت شمار بوده و بیشتر در صنایع غذایی فعال هستند، این درحالی است که هم اکنون از نظر دانش فنی و تامین ماشین آلات مشکلی وجود ندارد. درحال حاضر توان ساخت ماشین آلات بسته بندی در داخل وجود دارد اما به علت بی توجهی به این صنعت هنوز نتوانستیم توسعه چندانی را در این صنعت شاهد باشیم. مواد اولیه فلزی در داخل تهیه می شود اما واردات بیشتر در بسته بندی های دیگر انجام می شود و متاسفانه ظرفیتی که در کشور وجود دارد نمی تواند صنایع غذایی کشور را پوشش دهد.
تاثیر نیاز مشتری بر پیشرفت های بسته بندی
مصرف کنندگان آگاهی که بیشتر خریدشان را آنلاین انجام می دهند و کارکردهای بهتری را از کالای خریداری شده انتطار دارند، نیروی محرک طراحی بسته های نوظهور سخت و انعطاف پذیر هستند- از پاکت ها گرفته تا مقسم های نسل آینده قرص.چنین نیازهایی محرکه روش های جدید پیشگویان طراحی و ابعاد سنجی برای بسته بندی های ویژه تجارت الکترونیکی ای هستند که باید خارج از چرخه توزیع و تولید سنتی، از تولید کنندگان صاحب نام تجاری تا قفسه فروشگاه ها را تحت پوشش خود قرار دهند. علاوه بر این پیشرفت ها در مواد اولیه پایدار و تعهد صاحبان نام های تجاری برای حرکت در جهت رسیدن به هدف های والا در موضوع بازیافت، همگی گسترش تولید پلاستیک های دوستدار محیط زیست را در پی خواهند داشت.
بسته بندی راه حل محور
در بحث بسته بندی های انعطاف پذیر، به ویژه پاکت ها، ما شاهد افزایش ۵۸ درصدی در معرفی مواد محصولات غذایی هستیم که بسته بندی های ایستاده، مهمترین انتخاب برای عرضه این محصول از سال ۲۰۱۲ بوده اند. David Luttenberger مدیر جهانی بسته بندی در آژانس Mintel در ادامه می گوید:(خرده فروشان و برندها همگی بر نقشی که بسته بندی می تواند در بهبود زندگی مصرف کنندگان ایفا کند، تاکید دارند.)
بسته بندی راه حل محور که کمتر قابل شکستن هستند، توزیع و ریختن محصول از درون آنها اسانتر است یا قابل سیل مجدد هستند، در مقابل آنهایی که فقط قابل بستن دوباره هستند، کلیدی برای افزودن ارزشی فراتر از صرفا متفاوت بودن به حساب می آیند.
David Luttenberger می افزاید : ( هنگامی که قیمت و کیفیت ارایه شده محصول با هم برابر باشند، مصرف کننده بسته بندی را به عنوان راهکاری می شناسد که قرار است در زندگی او تفاوتی واقعی ایجاد کند.) مثالی که در این مورد می توان ابراز کرد طرف PET دمشی Thermaset تولید Gaham Packaging برای پر کنی داغ غذاهای پاستوریزه است که برنده جایزه الماس مسابقه dupont شد.کلیدی ترین ویژگی این طرف به قرار زیر هستند.
- پایداری گرمایی تا حدود ۳۰۰ درجه فارنهایت
- ۵۰ درصد سختی بیشتر دیواره های کناری
- طول عمر ۲ سال یا بیشتر به خاطر فناوری ضد نفوذ
- سبک تر و مقاوم در برابر شکنندگی است که این طرف را جایگزین مناسب برای خطوط پرکنی دمای بالا کرده است.
- دیواره های نازک تر به معنای جار باریک تر است که فضای کمتری در قفسه می گیرد و حمل آن نیز آسان تر است.
- ۱۰۰ درصد قابل بازیافت به عنوان PET
کاربردهای سودمندانه بسته بندی
مصرف کنندگان آگاهی که بیشتر خریدشان را آنلاین انجام می دهند و کارکردهای بهتری را از کالای خریداری شده انتطار دارند، نیروی محرک طراحی بسته های نوطهور سخت و انعطاف پذیر هستند- از پاکت ها گرفته تا مقسم های نسل آینده قرص.چنین نیازهایی محرکه روش های جدید پیشگویان طراحی و ابعاد سنجی برای بسته بندی های ویژه تجارت الکترونیکی ای هستند که باید خارج از چرخه توزیع و تولید سنتی، از تولید کنندگان صاحب نام تجاری تا قفسه فروشگاه ها را تحت پوشش خود قرار دهند. علاوه بر این پیشرفت ها در مواد اولیه پایدار و تعهد صاحبان نام های تجاری برای حرکت در جهت رسیدن به هدف های والا در موضوع بازیافت، همگی گسترش تولید پلاستیک های دوستدار محیط زیست را در پی خواهند داشت.
جایگاه بسته بندی در ترکیب بازاریابی
چنان که رابرت اوپای در کتاب منبع بسته بندی اشاره میکند :
کاربردهای اساسی بسته بندی به غیراز محافظت از محصول و افزایش نمود ظاهری و تسهیل در توزیع آن، خیلی زود با سایر عوامل دیگر نیز هماهنگ می گردند. شاید بادوام تر باشند، اما نتایج شان دورتر از دسترس می باشد. وی در ادامه به توصیف تأثیر ظاهر بسته بندی بر خرده فروشی (با تعریفی ضمنی از کیفیت و کمیت) می پردازد که به ناپدیدشدن بازرگان مقرراتی و ظهور خرده فروش سلف سرویسی منتهی میگردد. رابرت اوپای به آسانی می توانست به سایر نقش های جدید پکیجینگ اشاره نماید که طی سال های اخیر با پیچیده تر شدن بازاریابی، توسعه یافته اند. یکی از برجسته ترینِ این نقش های جدید به جایگاه پکیجینگ در ترکیب بازاریابی مربوط می شود. بازاریان هم اکنون از دامنه ای گسترده ای از رسانه ی جمعی جهت بهره برداری برخوردارند که بسته بندی را نیز می بایست به این فهرست اضافه نمود. همانطور که پل سافت گیج در طراحی برند ذکر می کند جمیز پیلدیچ بود که برای اولین بار به اهمیت بسته بندی به عنوان ابزار بازاریابی در کتاب فروشنده خاموش (چاپ ۱۹۷۳) پی برد.
اهمیت بسته بندی بعنوان ابزار فروش و ارائه برند
اگرچه هنوز به نظر می رسد که اهمیت پکیجینگ به علایق شخصی و نظم بازاریابی خاصی بستگی دارد، اما اکنون مشخص شده است که دیگر، ابزاری مجهول و صرفا کاربردی نیست . بلکه ابزاری فعال در فروش است که می تواند حضور خود را میان جمعیتی نشان داده و در موقعیت خرید، محصولی را بفروشد. علاوه بر این، بسته بندی با در نظر گرفتن اهمیت برند، غالباً تضمین کننده ی پایداری ارزش ها و هویت برند می باشد. امروزه زمان و تلاش زیادی صرف تعریف این صفات و ویژگی ها، فهمیدن درک مشتری از آن ها و به کاربردن درست طراحی بسته بندی برای برقراری ارتباط با مشتری می شود. طراحی بسته بندی، نقش مهمی در مطمئن ساختن درک مشتری از برندی که بر روی بسته منعکس شده است دارد. مصرف کنندگان به همان اندازه که محصولی را خریداری می نمایند، برند آن را نیز می خرند. در واقع ممکن است کرم صورت بخرند، اما انتخاب آن ها تحت الشعاع درک شان از برند و وعده های آن قرار می گیرد.
بسته بندی برای متمایز ساختن یک محصول
بسته بندی همیشه به نوبه ی خود در متمایز ساختن یک محصول از دیگری نقش داشته است. جلوه ی ابتدایی آن، یعنی برچسب ها، به گونه ای ماهرانه این کار را بر عهده می گیرند. اکنون روند کلی تفکیک، به طور فزاینده ای پیچیده شده است. در حالی که تصاویر، نقشی اساسی را در تشخیص یک محصول از دیگری ایفا می کنند.
بسته بندی اصولی، نقش عمده ای را در تفکیک برندها بر عهده دارد. گاهی این هدف با شکل ظاهری بسته بندی به دست می آید. اما در جایی دیگر این اتفاق با استفاده از رنگ، روکش و یا استفاده از مواد خاص در ساختار بسته بندی صورت می پذیرد. مانند انواع لوازم آرایشی و انواع عطرها که لمس بسته بندی آنها با الهام هایی از سبک زندگی در ناخودآگاه مخاطب در ارتباط است .
سبک زندگی و الگوهای رفتاری
بسته بندی در پاسخگویی به انواع سبک های زندگیِ در حال تغییر مصرف کننده گسترش و توسعه یافته است . به ساده ترین عبارت، این مسئله نه تنها گسترش گونه های سایز مسافرتیِ محصولات را سبب شده است، بلکه به طراحی کیف، چمدان و سایر ساک ها نیز منجر شده است. مردم همچنین در جستجوی مجموعه ای وسیع از علایق و زمینه هایی چون ورزش می باشند و محصولاتی را تقاضا می نمایند که نه تنها حامی عملکردشان باشد، بلکه به شیوه ای عمل کند که منطبق بر فعالیت های مربوطه باشد. همانطور که سافت گیج می گوید کُلیت یک بسته، ارزش های برند مربوطه را در خود می گنجاند، بسته، هویت برند است.
بسته بندی فراتر از کاربردی بودن
طی سال های متمادی، انواع خاصی از بسته بندی ها نقشی فراتر از صرفاً کاربرد را دارا بوده اند. بسته بندی برای حق خود ارزش قائل است و می بایست در معرض دید قراربگیرد چرا که خصوصیات برند را به نمایش می گذارد. بسته بندی، بدون در نظر گرفتنِ خود محصول، حائز اهمیت است. دانستن نقشی که برندها به عنوان مشخصه های موقعیت محصول ایفا می کنند مهم است. . به عنوان مثال، جوانان می بایست در استفاده از عطرهایشان در مکان های عمومی همچون اتاق های تعویض لباس راحت باشند .
از آنجایی که بسته بندی، خودِ برند است می تواند نقش عمده ای در جایگاه سازی برند ایفا کند. توجه به چگونگی عرضه محصولات (به دلیل احساس غرور مصرف کنندگان در خانه هایشان) افزایش یافته است. در بخش هایی چون محصولات حمام، آن ها خواستار بسته بندی جذاب کالاها شده اند و می خواهند از جنبه ی تزئینی آن ها در قفسه هایشان لذت و بهره ببرند. دیگر برای یک محصول این کافی نیست که در یک بطری با برچسبی که گویای فواید و اسانس آن است به خوبی بسته بندی شده باشد، حال می بایست از نظر زیبایی شناسی به اندازه ی کافی رضایت مصرف کننده را جلب کند و در جای خود، متأثر از مجلات، برنامه های تلویزیونی و اساتید طراحی باشد.
به طور خلاصه، بسته بندی نقش های مختلفی دارد:
از نقش صرفاً کاربردی گرفته تا رقابت برندها، از تأثیر گذای بر توزیع موثر گرفته تا تفکیک برند و محصول. این نقش ها هم در جهت تعیین راه حل طراحی و هم به عنوان سازمان دهنده در توسعه ی ایده های جدید عمل می کند.
چشم انداز تاریخی
توسعه ی بسته بندی، طی قرن ها با پیشرفت هایی در تکنولوژی، تحت تأثیر گسترش حمل و نقل و تغییرات اجتماعی قرار گرفته است. درست به همان میزان که پیشرفت و تغییر بر روی تمامی جنبه های زندگی ما تأثیر گذاشته است، این تغییرات بر روی بسته بندی نیز اثر گذاشته است. تکنولوژیی که برای حمل و نقل غذا به مکانی دیگر ایجاد شده ، اکنون در فروشگاه ها به چشم می خورد. چیزهایی که ده سال قبل دست نیافتنی بودند (مانند قرار دادن نیم تن کاغذ چاپ شده در درون یک دسته ی پلاستیکی)، هم اکنون پیش پا افتاده و عادی هستند.
قدیم و جدید
Opie در کتاب منبع بسته بندی شرح می دهد که چگونه بسته بندی و طراحی آن طی سال ها توسعه یافته اند. او کی گوید ( با دیدن موزه بسته بندی گلوستر بریتانیا که اکنون بسته شده است، تحت تأثیر زمانی که روند تاریخی نمایشگاه را از ١٨٠٠ میلادی تا به امروز نشان می داد قرار گرفتم که بر استحکام برخی از قالب های بسته بندی تأکید داشت و ظاهر قالب های جدیدِ هر دهه و روش های توزیع محصولات را مشخص می نمود.
آنچه در مورد این پدیده، جالب توجه است این است که ایجاد قالب های جدید بسته بندی و طرح ها برگرفته از سازندگان محصولات جدید است .این اتفاق عمدتا به وسیله کارشناسان تکنولوژی بسته بندی که راه حل های جدید برای نیازهای مشتری شان پیشنهاد می کنند، مدیران برندها که با توجه به نیازها و ضرورت های بازار (همچون نشان برند و تفاوت گذاری آن ها)، بر سر کار آمده اند و طراحانی که در حال پاسخگویی به دستورالعمل های سفارش دهندگان هستند ، صورت می پذیرد.هر گرداننده ای با اشتیاق و انگیزه ای متفاوت ترغیب می شود. برای مثال، تکنولوژی کارتنِ تتراپک از تمایل به ایجاد بسته بندی برای شیر که نیازمند حداقل مواد و حداکثر بهداشت می باشد، نشأت گرفته است .
طراحی بسته بندی در دنیای امروز
امروزه بسته بندی ها تابع صرفه اقتصادی و سهولت در حمل و نقل می باشند. قیمت ، زمان و مکان مناسب تعیین کننده اقتصاد بازار آزاد هستند. بسته بندی های امروزی باید با توجه به استانداردهای بین المللی طراحی و تولید شوند. زیرا باید حداقل سهم قیمت تمام شده در هر واحد تولید (محصول) به بسته بندی تعلق بگیرد، علاوه بر این بسته بندی از نظر خریدار رایگان و جزء منافع او به حساب می آید. در واقع بسته بندی باید دارای ظاهری زیبا بوده ، محتویات درونش را حفاظت کند و قابلیت چیدمان در حالت عمده وقرارگیری بر روی پالتهای استاندارد را داشته باشد و در نهایت روی قفسه های فروشگاه ایستایی لازم را داشته باشد.
تمامی موارد یاد شده بسیار مهم است اما در نهایت به یک بعد قضیه پرداخته و از احساسات سخنی به میان نیامده است . هر چقدر بیشتر این تصمیم گیری ها وابسته به بازرگانان باشد احتمال موفقیت برای کسب مجوز ابداع و نوآوری کمتر خواهد شد” دنیای امروز از تمام رسانه های موجود مثل تلویزیون و مجلات برای جلب نظر ما و رسیدن به خواسته های ما بهره می گیرد در حالی که خواسته های ما به خود این رسانه ها تبدیل شده و از محصول واقعی دور شده است . یعنی وقتی چیزی را مصرف می کنید در واقع مشغول صرف تصویر یا تصور آن هستید نه خود محصول , با این همه بسته بندی می تواند نقش بسیار مهمی در ایجاد یک میل یا خواسته جدید در مشتری بازی کند . امروزه همه مردم با رسانه های گروهی آشنایی دارند و همه هم می دانند که با توجه به تبلیغات آنهاست که اقدام به خرید می کنند.
کاغذ و مقوایی که در صنعت بسته بندی کاربرد دارد به دسته های زیر تقسیم می شود :
مقوای پشت طوسی : این نوع کاغذ که عمودتا برای بسته بندی با چاپ افست استفاده می شود مشتمل بر لایه سلولزی ضخیم خاکستری رنگی است که یک وجه آن سفید بوده و گلاسه است. وجه سفید این مقوا برای چاپ استفاده می شود.
مقوای بافت دار : این نوع مقوا که معمولا کاربرد های تزیینی دارد در طیف وسیعی از بافت ها و مواد تولید می شود و تکنیک های مختلف چاپ از جمله افست و سیلک اسکرین با آن سازگار است.
کاغذ کرافت لاینر : کاغذی است که برای لایه های بیرونی و درونی مقوای کنگره دار مورد استفاده قرار می گیرد .این نوع کا غذ حداقل از ۸۰ درصد خمیر بکر و حداکثر ۲۰ درصد الیاف بازیافتی ساخته می شود .
کاغذ تست لاینر : این نوع کاغذ اغلب از بازیافت کاغذ های باطله ساخته می شود که در آن مقداری الیاف کاغذ کرافت وجود دارد. الیاف کاغذ باطله لایه اصلی کاغذ را تشکیل می دهد که رویه آن با لایه نازکی از خمیر دارای الیاف بکر پوشش داده می شود .
کاغذ کنگره ای ( فلوتینگ ) : کاغذی است که بعنوان لایه کنگره ای میانی ورق کارتن مورد استفاده قرار میگیرد و باعث استحکام آن می گردد.
کارتن بسته بندی عمومی : به گنجایه ای اطلاق می شود که برای ترابری انواع متنوعی از کالا ها در تجارت مناسب بوده و کاربرد دارد. یادآوری – ترابری کالاهای خطرناک و بسته بندی آنها باید مطابق با نظامنامه و ویژگیهای محصول باشد
چاپ گراوور در بسته بندی
امروزه شیوه چاپ روتوگراوور، به عنوان یکی از موثر ترین و پرکاربردترین شیوه ها در چاپ کارهای پرتیراژ و نیز در بسته بندی های انعطاف پذیر, محسوب میگردد. در این شیوه که از انواع چاپ های گود است، تصویر تسط پلیتی منتقل می شود که با استفاده از خطوط متقاطع بر روی آن نگاشت یافته است. دوام سیلندر های چاپ، افزایش دقت در نگاشت سطح سیلندر، کیفیت چاپ بالا و قابل تکرار در نمونه های مختلف چاپ شده، و سرعت چاپ، از جمله پارامتر های مثبت این روش است لیکن قیمت نسبتا بالا و زمان نسبتا طولانی تهیه سیلندر ها, به عنوان عوامل منفی این شیوه قابل ذکر می باشند. در طراحی برای چاپ با شیوه گراوور, بهتر است که کلیه خطوط و کادر های باریک ، توسط یک رنگی تخت ایجاد شود زیرا انطباق (رجیستر کردن) دو ، سه و یا چهار رنگ برای این خطوط، ممکن است با اشکال مواجه شود.همچنین بهتر است حروف با اندازه حداقل ده پوینت نوشته شوند. این نکته در ارتباط با خطوط بارکد نیز مصداق می یابد. بدین معنا که جهت جلوگیری از عدم انطباق رنگ های مختلف، که سبب ایجاد اشکال در دستگاه علامت خوان میگردد، بهتر است از یک رنگ جهت ثبت خطوط و اعداد بارکد استفاده شود. بنابراین یکی از مواردی که میتواند به شناسایی شیوه چاپ بکار رفته کمک نماید، توجه به کیفیت خطوط بارکد مندرج بر روی بسته بندی است.
بسته بندی پاکتی
بسته بندی پاکتی به عنوان بسته بندی اولیه و ثانویه و در حوزه های مختلف کاربردی و تزیینی ، مورد استفاده قرار میگرد
در بررسی روند ایجاد بسته بندی پاکتی ، مطابق با دیاگرام زیر ، میتوان مراحل زیر را برشمرد:
الف – شکل دهی لوله ای رول کاغذ
ب – برش کناره ها
ج – شکل دهی و چسب زنی کناره ها به یکدیگر ، جهت ایجاد کف پاکت
د – فشردن اتصالات چسب خورده و در نهایت ، لفاف بندی پاکت ها با باریکه کاغذی.
بسته بندی مواد غذایی
اگر چه تعداد زیادی از مسائل فناوری مربوط به استفاده از مواد پلاستیکی در بسته بندی مواد غذایی از جمله مشکلاتی هستند که کلا به صنعت بسته بندی مربوط می شوند ولی برخی از مسائل مربوط به طبیعت ماده به کار رفته در بسته بندی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند . موفقیت کاربرد پلاستیک ها در بسته بندی نیاز به همکاری تولیدکنندگان مواد غذایی ، سازندگان انواع پلاستیک ها ، طراحان ودر نهایت مصرف کنندگان دارد. ملاحظات اقتصادی محدودیت های بیشتری را اعمال می کند ، چرا که مصرف کنندگان صرفا به دنبال کیفیت محصول هستند تا بسته بندی آنها .
بسته بندی عبارتند از هنر و علم آماده سازی مواد غذایی برای انبار کردن و در نهایت فروش. بسته بندی باید تا حد امکان ساده و ارزان باشد، ضمن اینکه هدف اولیه بسته بندی یعنی خاصیت حفاظتی و جذابیت را نیز دارا باشد. با عنایت به این که مواد بسته بندی توسط ماشین های مختلف فرآیند می شود، بنابراین خواص دیگری نیز باید داشته باشد که عبارتند از: نرمش، قابلیت پذیرش چاپ، قابلیت استفاده در ماشین های لفاف قابلیت دوخته شدن در حرارت، شکل پذیری به کمک باد یا خلاء و یا فن آوری های حرارتی.
خواص مطلوب دیگری که به ویژه از دیدگاه صنایع غذایی مهم هستند؛ شفافیت، نفوذپذیری یا غیر نفوذ پذیری محصول نسبت به بخار آب و گازهای دی اکسید کربن، اکسیژن و نیتروژن نیازمندی ها و ویژگی های مهم مواد بسته بندی مواد غذایی را می توان به شرح زیر اعلام کرد:
- شفافیت و درخشش سطح آن برای رضایت و جلب نظر مصرف کننده
- کنترل در انتقال رطوبت
- کنترل در انتقال سایر گازها
- تحمل تغییرات درجه حرارت به هنگام نگهداری و استفاده
- فقدان مواد سمی
- ارزان بودن
- مقاومت در برابر ضربه
بسته های مواد غذایی حافظ محتویات درون بسته در طی انبار کردن می باشد تا از آلودگی های ایجاد شده توسط مواد خارجی، هجوم حشرات، جوندگان، میکروارگانیرم ها و یا از دست دادن رطوبت و یا جذب رطوبت محفوظ بماند. بنابراین پوشش بسته بندی مواد غذایی غالباً به این منظور طراحی می شوند تا ماده غذایی را از تباهی، فساد ناشی از تماس با هوا، حرارت، نور و گازهای آلوده کننده محفوظ نمایند.
لذا بسته بندی فرآورده های غذایی بیش از جای دادن غذا در یک ظرف مفهوم دارد و آن مسئله همه جانبه است که در برابر عواملی از قبیل:
- حفاظت ویژه از ماده غذایی
- با دوام بومدن بسته بندی
- ظاهر مناسب
- مناسبت بودن جهت عرضه به بازار
- مطابق بودن با ذوق و سلیقه و خواست مصرف کننده
باید مطابقت و همخوانی داشته باشد بنابراین می توان گفت امروزه صنایع غذایی با محصولات متعدد و مختلف خود کلیه پایه های اساسی بسته بندی را که عبارتند از: نگهداری و حفاظت، بازاریابی و توزیع محصولات بکار میگیرد.
در اوایل هدف بسته بندی مواد غذایی نگهداری محصولات غذایی فصلی بود اما با رشد جوامع این ضرورت احساس گردید تا محصولاتی که در یک منطقه خاص تولدی می شود جهت استفاده به منطقه دیگر انتقال یابد و این هنر بسته بندی بود که امکان حفاظت و نگهداری محصول را در این پروسه انتقال از محلی به محل دیگر فراهم آورد. تکنولوژی بسته بندی نه تنها توانست طول عمر، ماده غذایی را افزایش دهد بلکه این امکان را بوجود آورد که در کشوری نظیر آمریکا ۴% مردم آن بتوانند با فعالیت خود نه تنها غذای همه مردم این کشور را تامین کنند بلکه مقادیر مشابهی از محصولات را به خارج صادر نمایند.
محصولات غذایی جهت توزیع ضروری است که دارای مشخصات و برچسب لازم باشند. طرح، شکل و فرم بسته مهم بوده و با استفاده از مواد، شکل ها، کلمات، تصاویر چاپ شده بسته با مصرف کننده ارتباط برقرار نموده و در حقیقت بسته بندی بعنوان آخرین حلقه زنجیره ارتباطات فروش، خدمت می نماید. به همین دلیل امروزه، از بسته بندی به عنوان یک فروشنده بی صدا یاد می کنند و به تعبیر دیگر بسته بندی ابزار بازاریابی را بوجود می آورد که این خود در افزایش سطح فروش محصولات غذایی بسیار مفید است.
بطور کلی امروزه یکی از مسائل روز بسته بندی مواد غذایی بسته های راحت، که سهولت مصرف داشته باشند ،می باشد. بطور مثال استفاده زا بطری های پلاستیکی قابل فشردن برای بسته بندی سس، کچاپ بوده است. این بطری ها خواص ممانعت کنندگی بسیار خوبی بویژه نسبت به نفوذپذیری اکسیژن دارند.
پاره ای از خواست های مصرف کننده که با توجه به آنها در امر بسته بندی مواد غذایی موجب ایجاد راحتی مصرف در محصول تولیدی خواهد بود عبارتند از:
- آیا وسیله ای برای باز کردن دربندی مجدد بسته طراحی شده است که محصول ار راحت تر نمایند.
- آیا اندازه و فرم بسته برای نگهداری در منزل مناسب است.
- آیا بسته به راحتی جابجا شده و به سهولت درب آن باز می شود.
- آیا دستوراتی برای استفاده و آماده سازی محتوی بسته وجود دارد
- آیا بسته ویژگی های نظیر سهولت آماده سازی و سهولت مصرف نظیر بسته های boil- in- bag و ظروف آزوسل را دارد.
- آیا استفاده مجدد از بسته امکان پذیر است. مثلا استفاده مجدد از ظروف شیشه ای و پلاستیکی در خانه در امر بسته بندی و نگهداری مواد غذایی دیگر.
- آیا محتویات بسته خیلی سریع آماده مصرف می باشند.
موارد ذیل در حد وسیعی برای بسته بندی مواد غذایی مورد استفاده قرار میگیرد:
- کاغذ و محصولات کاغذی
- محصولات سلولزی – سلوفان
- فلزات، ورقه حلبی، آلومینیوم، فولاد زنگ نزن، مفرغ
- انواع سرامیک
- شیشه
- لاستیک
- پلاستیک
- ترکیبات دیگر مانند چوب، پارچه و غیره
اغلب موارد فوق سال ها است که استفاده می شود و در این مدت مشکل عمده در بسته بندی مواد غذایی بوجود نیامده. روش قدیمی حمل چای در صندوق های چوبی دیگر مورد استفاده نیست و در مقابل استفاده از سرامیک لعابدار نسبت به ظروف فلزی مانند سرب، کادمیوم باعث کاهش آلودگی می گردد. از طرف دیگر پلاستیک ها که امتیازات زیادی به عنوان مواد جدید بسته بندی دارند، مواد غذایی را در تماس با گستره وسیع از مواد مختلف شیمیایی قرار دهند که قبلاً تجربه شده بودند.
بسته بندی حبوبات
چاپ و بسته بندی
صنعت بسته بندی
بسته بندی لوازم التحریر
در محصولات اروپایی سعی شده است تا بسته بندی انواع لوازم التحریر را با ابعاد بزرگتر طرح صنعتی آن استفاده کرده و در بسته بندی خرد و کلان آن استفاده کنند.
در شرایطی که امروزه مشتری ها از قدرت انتخاب بیشتری نسبت به گذشته برخوردار هستن، تمایلی به مشاهده توضیحات مواد تشکیل دهنده هر یک از این محصولات برای مقایسه آنها ندارند. در عوض بسیاری از مشتری ها به برند و یا بسته بندی محصولات، برا تصمیم گیری درباره این که بهترین محصول کدام اتس، توجه می کنند. دریافت نشانه های درست از محصولات در لحظات حساس انتخاب در بیشتر مواقع مشتری ها را به خرید آنها تشویق می کند. یکی از آن نشانه های مهم و اساسی ، بسته بندی محصول است. بسته بندی چهره کالاست و به خریدار جهت می دهد و از همه مهمتر باعث ارزش افزوده در یک محصول شده و سبب ساز اولین ارتباط مشتری با کالاست و تا حد زیادی وظیفه ارائه یک تصویر ذهنی مطلوب از کالا را به عهده دارد. هر محصول مربوط با لوازم التحریر جدید دارای یک سری مشتری های هدف بوده و شما می توانید با انتخاب نوع درستی از بسته بندی در مدت زمانی کمتر، ارتباط نزدیک تری با آنها برقرار کنید . در این نوع محصولات که مخاطبین اصلی آنها جوانان دانشجویان و کودکان هستند ، یک بسته بندی با طراحی جسورانه تر می تواند بهترین انتخاب محصوب شود زیارا اینان به خاطر روحیه شادابی که دارند، نیاز به تنوع را در خود تقویت می کنند. طراح باید ابتدا تمام اطلاعات لازم درباره طراحی گرافیک محصول، بازار ، رقبا، کارفرما و … را به دست آورد. این اطلاعات شامل بودجه، زمان لازم برای انجام و اتمام کار و موضوعات فنی و مقررات قانونی و هاداف طراحی و استراتژی بازاریابی و خصوصیات برجسته محصول است که ان را از بقیه متمایز میک ند. طراح با مطالعات نشریات و گزارش های تخصصی و پرس و جو از مصرف کننده ، خرده فروش ها و … به جمع آوری و تحقیق می پردازد. این طراح باید توان تحلیل دقیق خصوصیات فرهنگی کشورها و بازارهای خرد و کلان را داشته و بتواند خود را به جای مصرف کننده قرار بدهد . طراح بسته بندی باید بداند با توجه به بازار هدف باید تولید شده و ماشینهای موجود در چه شرایطی هستند. همچنین باید توانایی درک این نکته را داشته باشد که بالاترین سرعت مناسب تولید چیست و تناسب آن با تولید سالانه چگونه است. مثلا اگر قرار است . محصولی تولید شود که برای دانش آموزان کاربرد دارد، تولید کننده باید بداند که از ۱۳ میلیون دانش آموز در حالت خوش بینانه فقط ۱۰% آنان به محصول دسترسی خواهند داشت؛ پس تولید بیش از ۱/۵ میلیون تیراژ اطلا منطقی نیست. او علاوه بر اینکه باید درکی قوی از حجم و فرم داشته باشد، باید گرافیستی قابل نیز باشد و در مورد تکنواوژی تولید و مواد مورد استفاده در صنعت بسته بندی کاملا آگاه باشد. زیرا این آگاهی باعث ارائه طرح های عملی و اقتصادی و ابتکاری خواهد داشت. مجموعه این نکات در کنار هم باعتث ایجاد یک برند و متعاقب آن ایجاد انگیزه و وفاداری در خریدار می شود.
طراحی گرافیک و بسته بندی لوازم التحریر به چند گروه تقسیم می شود؟
هدف اصلی از تهیه بسته، حفظ و نگهداری خواص محصولات و دسترسی راحت به محتویات داخل است. به علاوه، هر یک از عوامل توزیع و مصرف نیز از بسته بندی انتظاراتی دارند. برای مثال، خرده فروشان به بسته بندی نیاز دارند که به راحتی در معرض دید و نمایش خریداران قرار بگیرد و یا در اندازه های متنوعی باشد تا با قدرت خرید مشتریان گوناگون متناسب باشد. مصرف کنندگان نیز نوعی از بسته بندی را می پسندند که علاوه بر زیبایی ، به راحتی قابل حمل بوده و بتواند در کوتاهترین زمان به محتویات داخل آن دسترسی پیدا کنند.. از دید فنی ساختار بسته بندی شامل موارد متعددی است از جمله : انتخاب ماده بسته بندی ، نیازهای مصرف کننده ، نیازهای خرده فروش و انبار، الگوی هندسی و فرآیند تولید و ملاحظات لجستیکی و ملاحظات زیست محیطی ، کلیه این اطلاعات باید به صورت تفکیک شده از بخش های مختلف سازمان در اختیار طراح یا تیم طراحی گذاشته بشود. در پایان نیز تیم طراحی باید با استدلال های مشخصی و واقعی ارتباطی منطقی بین گزینه نهایی و نیازمندهای بخش های نختلف برقرار کند. البته صحبت از تعیین نیازها بر خلاف سادگی ظاهری آن به آسانی امکان پذیر نیست. در واقع مهندس یا طراح بسته بندی بایستی در مورد مواد بسته بندی روش های تولید و قوانین مرتبط با محصول و استانداردهای حمل و نقل ، اطلاعات فنی و تجربه کافی داشته باشد. در محصولات مربوط به لوازم التحریر ، عمق دانش فنی و صلاحیت طراح یا مهندس بسته بندی خلاقانه در ارتباط با ارزیابی عناصر ، حساسیت محصول و مواد بسته بندی قابل تماس مستقیم با محصول اهمیت بسیار زیادی پیدا خواهد کرد.
طراح باید در طراحی بسته بندی لوازم التحریر ، آن را به چهار گروه اصلی تقسیم کند :
- طرح صنعتی خود محصول هنگام استفاده : بسته بندی لوازم التحریر و طرح صنعتی آن به دلیل ارتباط مستقیم با دست دانش آموز و یا دانشجو باید به گونه ای باشد که مخاطب در استفاده از آن دچار مشکل نداشته و براحتی در دستان خود قرار بدهد. بعلاوه ، طرح صنعتی و بسته بندی آن باید به گونه ای باشد که هیچ نوع حساسیتی برای مخاطب ایجاد نکند. برای مثال ، بدنه خودکار ها را از پلاستیک ، چرم، سرامیک، آلومنیوم، چوب و استیل می سازند. بهتر است خودکاری تهیه کنید که سبک وزن بوده و در داشته باشد تا داخل کیف یا جامدادی را خط خطی نکرده و در صورت پس دادن جوهر ، وسایل دانش آموز را کثیف نکند. اصلی ترین ابزار برای نوشتن ، مداد و خودکار است. مدادهای معمولی ترکیبی از گرافیت و خاک رس و کمی دوده است که بسته به میزان حرارتی که مدادهای مختلف موقع ساخت می بینند، میزان سفتی و نرمی شان متفاوت است.
- بسته بندی منحصر به فرد خود محصول در زمان خرید : به غیر از طرح صنعتی محصول، بسته بندی آن نیز علاوه بر اقتصادی بودن، می تواند ارزش محصول را دوچندان کند. به بیان دیگر، برای محصل ارزش افزوده ایجاد کند . بر روی بسته بندی لوازم التحریر معمولا نحوه استفاده از محصول و علایم استاندارد مربوط به محصول و حتی مشخصات تولید کننده، برای ایجاد اطمینان چاپ می شود.
- بسته بندی محصول مربوط به فروشنده : علاوه بر خاصیت حفاظت از محصول ،فروشنده باید به راحتی با استفاده از بسته بتدی بتواند آن را از بقیه محصولات تمییز داده و محصول مورد نظر از محصولات مشابه همان شرکت و یا شرکت های دیگر قابل تشخیص باشد. از طرفی، بسته بندی محصول باید طوری باشد که فروشنده بتواند در قالب استند از آن به عنوان معرفی محصول بر روی میز فروش استفاده کنند.
- بسته بندی در جعبه های مادر برای مصرف کلان : اگر از ظاهر زیبا در بسته بندی بگذریم در این نوع بسته بندی ، اصل اول حفاظت از بسته بندی های داخل آن است، زیرا بسته بندی نامناسب در زمان جابجایی به محصول داخل آسیب می زند. بعلاوه، در این نوع بسته بندی کلان ، اطلاعات دیگری مثل تعداد در کارتن و یا نوع جنس در کنار اطلاعات دیگر، در اختیار فروشنده قرار می گیرد.
یک بسته بندی خوب برای لوازم التحریر چه خصوصیاتی دارد؟
- جذابیت محصول : در طراحی بسته بندی علاوه بر توجه به رنگ بسته بندی ، استفاده از تصاویر و نقوش مناسب، استفاده از متن های تاثیرگذار ، استفاده از لوگو، استفاده از فضاهای منفی و خلاقیت طراحی ، باید به تفاوت های فرهنگی بین جوامع و گروه های مختلف جامعه توجه کند. بدون شک یکی از ارکان اصلی یک بسته بندی خوب، جذابیت ظاهری آن است، زیرا توسط آن می مخاطب احاطه شده در بین ده ها و یا شاید صدها محصول مشابه دیگر را به خرید آن محصول خاص ترغیب کرد. به خصوص اینکه مخاطبین و خریداران لوازم التحریر ، دانشجویان و دانش آموزان و خردسالان هستند و این محصول فانتزی را بیشتر مواقع بنا بر جاذبه آن می خزند. در بعضی از مواقع طراحان با قراردادهایی که با تهیه کننده های برنامه های تلویزیونی می بندند، تصاویر با کیفیت آن را خریداری کرد و برای جذابیت بیشتر آن در ساختار صنعتی و بسته بندی های خرد و کلان استفاده می کنند. حتی متاسفانه در بیشتر مواقع در طراحی بسته بندی های داخلی انیمیشن های خارجی هم به صورت بی شمار استفاده می شود.
- انطباق بسته بندی با محصول داخلی : یکی از مهمترین مشخصات بسته بندی انطباق بسته بندی با محصول داخل آن است به طوریکه ؛ الف) مخاطب با دیدن بسته بندی پی به محتویات داخل آن ببرد. ب) با دیدن آن به خرید محصول ترغیب شود. در محصولات اروپایی سعی شده است تا بسته بندی انواع لوازم التحریر را با ابعاد بزرگتر طرح صنعتی آن استفاده کرده و در بسته بندی خرد و کلان آن استفاده کنند.
- حفاظت از محصول : فلسفه اصلی بسته بندی – که مهمترین ویژگی یک بسته بندی نیز هست – این ساست که بتواند از محصول داخل آن در مقابل آسیب های احتمالی محافظت کند . برای مثال، در بسته بندی لوازم التحریر مایعات و حتی مواد خمیری آن، یکی از اصول اساسی محسوب می شود. برای مثال در نظر داشت باشید که چسب مایع اگر در یک بسته بندی محافظت نشود چه آسیبی به خود محصول و بقیه محصولات هم رده خود وارد می کند.
- دسترسی آسان به محصول : این نکته مهم به خصوص در بسته بندی محصول خریداری شده توسط مصرف کننده بسیار مهم به نظر می رسد؛ زیرا سختی در جداکردن محصول از بسته بندی می تواند باعث کلافگی و دل آزردگی کاربر شود. برای مثال در بسته بندی های خرد پاکت پول، عدم وجود جا انگشتی و یا در چسب ماتیکی ، تنگ بودن بیش از حد دایره های دیوایدرهای جدا کننده ، و یا در بسته بندی فلزی مداد رنگی ، سختی برداشت محصول داخل استوانه فلزی همه مشکلاتی هستند که باعث آزردگی خریدار می شود.
- چند منظوره بودن بسته بندی : در دنیای امروز، حفظ انرژی در اولویت همه کشورها قرار گرفته است. تولید یک بسته بندی که پس از مصرف محصول قابلیت استفاده در موارد دیگر را نیز داشته باشد یک ضرورت محسوب می شود و چه بهتر که این بسته بنیدی پس از مصرف چند باره در سریع ترین زمان در چرخه بازیافت قرار بگیرد. در سال های اخیر در ساختار صنعتی و حتی بسته بندی مداد این اصل اساسی مورد بررسی قرار گرفته و اجرایی شده است.
- نحوه چیدمان بسته بندی در ویترین : فرم اشکال مکعب و چهار گوش و مثلث متوازی الاضلاع به دلیل قابلیت نشان دادن، مناسب ترین فرم بسته بندی است. همچنین این فرم در قفسه به راحتی کنار هم قرار می گیرند. در طراحی فرم ، اندازه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. شرکت های تولید کننده لوازم التحریر با طراحی استند و فرم های خاص این مسئله مهم را در بیشتر مواقع رعایت کرده اند زیرا می دانند که با این ترفند ساده می توانند به صورت رایگان مساحتی از فروشگاه را به خود اختصاص بدهند؛ که البته متاسفانه در بیشتر مواقع از نمونه های خارجی کپی برداری شده است. مثلا در طرح صنعتی پاک کن، یکی از شرکتهای معروف تولید کننده لوازم التحریر در ساختار صنعتی آن از پاک کن مثلث متساوی الاضلاع استفاده می کند تا با کنار هم قرار دادن آنها یک چند ضلعی منتظم را ایجاد کرده و در بسته بندی خرد و کلان آن نیز از همین نوع بسته بندی استفاده کند تا ما هم جای کمتری را اشغال کند و هم در ویترین فروشنده زیبایی خود را داشته باشد. در لوازم التحریر سعی می کنند بیشتر محصولات را در بسته بندی قرار بدهند که علاوه بر محافظت از محصول در حمل و نقل قابلیت استند شدن را هم داشته باشد.
- جابجایی بسته بندی : از دیگر مشخصات قابل ذکر بسته بندی لوازم التحریر ، این است که مصرف کننده بتواند بسته بندی محصول را به راحتی جابه جا کرده و در سبد خرید خود جای بدهد . ولی متاسفانه در بیشتر مواقع این مسئله ساده رعایت نشده است. البته در سال های اخیر در بیشتر مواقع محصولات کودک را به صورت دسته دار طراحی و تولید می کنند تا کودک کنجکاو کمترین آسیب را به محصول داخل آن وارد کند.
- مقرون به صرفه بودن : هزینه بسته بندی نباید قیمت تمام شده محصول را به حدی بالا ببرد که تعداد قابل توجهی از مشتریان از خرید محصول منصرف شوند. به بیان دیگر بنا به ارزش محصول بسته بندی را در نظر می گیریم که کمترین دورریز مواد اولیه را داشته باشد و موقع مونتاژ آن کارگران تولید کمترین مشکل را داشته و بتوانند در سریع ترین زمان آن را به واحد فروش برسانند. پس در ساختار بسته بندی لوازم التحریر صرفا زیبایی خود محصول ، مشخصا قیمت بسته بندی نیز باید مناسب باشد.
- هویتمندی : این اصل به قدری مهم است که بیشتر شرکت ها سال ها طرح کالا را ثابت نگه می دارند. زیرا طرح منحصر به فرد آن از لحاظ نام ، مارک تجاری و ویژگی های طرح، موجب تمایز شرکت از رقبا شده و در حافظه بلند مدت مشتریان جای می گیرد. از این رو در طراحی اولیه باید دقت لازم را مبذول داشت تا بعدها تا جای ممکن نیاز به تغییر نباشد و خدشه ای بر ارتباط بصری خریداران با محصول وارد نشود. البته با توجه به رشد روزافزون تعداد رقبای یک محصول، در بعضی مواقع نیاز به یک بسته بندی جدید کاملا حس می شود و برای جلوگیری از سلب اطمینان احتمالی مشتریان با تبلیغات وسیع می توان این تغییر را به مشتریان اعلام کرد. بدون شک ایجاد و حفظ یک برند در محصولات لوازم التحریر میتواند حس بهتری را به مصرف کننده بدهد تا بهای بیشتری بابت محصول بپردازد . بسته بندی باعث قدرت و ارزش گذاری برند می شود و قطعا فروش محصول را بلاتر و راحت تر می کند.
نکته پایانی
متاسفانه بسته بندی ایران بنا به عدم حمایت تولید کنندگان لوازم التحریر از یک سوء و عدم حمایت پیشکسوتان گرافیک ایران از سوی دیگر، همچنان در تنگنا قرار دارد و محصولات در جه یک کشورمان بدون بسته بندی راهی اروپا و آمریکا می شود که این یک درد بزرگ است…
بسته بندی خشکبار
بسته‌بندی به عنوان یک ابزار کارآمد سالهاست که مورد نظر کارشناسان علم بازاریابی قرار گرفته است. استفاده از انواع مختلف بسته بندی ضمن اینکه قابلیت نگهداری بهتری را به کالا می‌بخشد در کسب سهم بالاتری از بازار برای کالای مورد نظر نیز مؤثر است.
نظریه پردازان بازاریابی ، دو نقش مهم برای بسته بندی متصور هستند که عبارتند از نقش Protective و نقش Promotive . چنانکه از واژه به کار گرفته شده برای این نقش ها نیز برمی‌اید نقش نخست به وجه نگهداری و دوام حاصل از بسته بندی و نقش دوم به جنبه آگاهی دهنده و پیش برنده بسته بندی اشاره دارد.
از دیگر سو توجه ناکافی به موازین بسته بندی بهداشتی موجب گشته است که محصولات مختلف غذایی کشور و خصوصا خشکبار تولیدی ایران علیرغم دارا بودن کیفیت بسیار خوب در بدو تولید به دلیل پیدایش پاره ای آلودگی‌های ثانویه نتوانند به بازارهای جهانی راه یافته و راه را برای افزایش سطح تولید داخلی هموار نمایند. بدیهی است با اجرای طرح های فرآوری و بسته بندی بهداشتی ، محصولات غذایی تولیدی کشور ، قابلیت رقابت با محصولات مشابه خارجی را در بازارهای جهانی خواهند داشت.
همچنین با توجه به بازار تقاضای مطلوب داخلی برای انواع خشکبار و آجیل ، لزوم توجه بیشتر به بسته بندی این مواد به منظور افزایش سهولت دسترسی ( عرضه ) و نگهداری مشخص‌تر میشود. ضمن اینکه پرداختن به این موضوع دارای توجیه مناسب اقتصادی بوده و با اجرای این طرح ، میتوان بستر مناسبی را برای اشتغال نیروهای ماهر و نیمه ماهر فراهم آورد که با توجه به ماهیت صنایع غذایی بانوان می‌توانند سهم بسزایی در آن داشته باشند.
بسته بندی گردو
گردو از ارزش غذایی بالایی برخوردار است. وجود ویتامین ها، مواد معدنی و ترکیبات آنتی اکسیدانی سبب می شود که مصرف آن تاثیر زیادی بر سلامتی انسان داشته باشد. خوردن روزانه مغز گردو به دلیل غنی بودن از اسید چرب امگا ۳ میزان کلسترول را پایین نگه داشته و به
حفاظت بدن در برابر امراض قلبی و سرطان کمک می کند. مغز گردو دارای ۶۵ درصد چربی است که ۷۳ درصد آن را اسید چرب غیراشباع تشکیل می دهد. این مقدار چربی آن را در برابر اکسیداسیون مستعد می سازد. گردو خشک شده معمولا به مدت طولانی قابل نگهداری
است اما برداشت در زمان نامناسب، درصد رطوبت نسبی، نور، دمای نگهداری، حضور اکسیژن و روش فرآوری همگی در ماندگاری و کیفیت آن نقش بسزایی دارند. برداشت گردو باید در زمان مناسب انجام شود. برداشت زودهنگام در حالت نارس موجب چروکیده شدن
پوست مغز پس از فرآوری و خشک شده می شود، برداشت دیرهنگام (پس از ریزش میوه ها) نیز کاهش کیفیت محصول را در پی خواهد داشت. هنگام برداشت گردو پوست آن باید به رنگ قهوه ای مایل به خاکی در آمده باشد و به راحتی از گردو جدا شود. برداشت محصول
گردو باید در نخستین فرصت که گردوها پوست می دهند انجام شود.
گردو میوه منحصربه فردی است که به طور گسترده در دنیا مورد کشت و کار قرار می گیرد. این محصول از نظر تولید جایگاه سوم را در بین سایر خشکبارها به خود اختصاص داده است. در طول دهه گذشته تولید گردو در جهان به دو برابر افزایش یافته است. ایران با تولید ۱۷۰ هزار تن گردو در سال از مهم ترین کشورهای تولی دکننده گردو در جهان به حساب می آید. مغز گردو هم به صورت کامل و هم به صورت آسیاب شده در تهیه محصولات غذایی، شیرینی، نان و… استفاده می شود
خشکاندن مغر گردو در سایه و یا آفتاب ملایم و یا در دستگاه های۴۳ درجه سانتیگراد تا زمانی که خشک کن در گستره دمایی ۳۲ که رطوبت آن به ۸ درصد برسد معمول است. دمای بالا و یا آفتاب شدید ضمن ایجاد مغز گردو قهوه ای باعث کاهش ماندگاری آن نیز می شود.
گردو خشک شده معمولا به مدت طولانی قابل نگهداری است اما در طی فرآیندهای جابه جایی و فروش معمولا در دمای مناسب نگهداری نمی شود. دمای مناسب نگهداری گردو دمایی زیر ۱۰ درجه سانتیگراد است. میزان اکسیژن یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر اکسیداسیون
چربی ها است. اکسیداسیون چربی ها در گردو باعث ایجاد طعم و بوی بد در آن می شود. در طی فرآیند نامناسب انبار مانی، ترکیبات آنتی اکسیدانی گردو و خصوصا فنل ها تجزیه شده و تبدیل به ترکیبات قهوه ای می شوند به این ترتیب بازارپسندی گردو کاهش می یابد.
حضور اکسیژن یکی از مهمترین عوامل موثر در اکسیداسیون چربی ها تلقی می شود. اما تحقیقات نشان داده است سرعت اکسیداسیون با میزان اکسیژن در دسترس ارتباطی ندارد. بسته بندی گردو می تواند عاملی برای محدود کردن حضور اکسیژن باشد. بسته بندی گردو در قوطی های فلزی مانع نفوذ اکسیژن به داخل بسته می شود. مطالعاتی در زمینه بسته بندی گردو در بسته های پلیمری شفاف و پوشش داده شده با آلومینیوم صورت گرفته است. نتایج نشان می دهد که نگهداری گردو در دمای ۵ درجه سانتیگراد و در شرایط تاریکی حتی در حضور اکسیژن، اکسیداسیون لیپیدها را به طور قابل توجهی کاهش داده است.
استفاده از پوشش های پلی اتیلنی با دانسیته کم (LDPE) با ساش ههای جاذب اکسیژن می تواند عامل موثری در بهبود ماندگاری گردو باشد. استفاده از پوشش های عایق همراه با تزریق گاز نیتروژن داخل بسته سبب حفظ کیفیت گردو تا ۱۳ ماه خواهد شد. شرکت دایموند که یکی از شرکت های بزرگ بسته بندی و فروش خشکبار در کالیفرنیای امریکاست مغز گردو را در بسته های ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ گرمی بسته بندی و سپس در جعبه قرار داده و به مناطق مختلف صادر می کند. این شرکت برای بسته بندی از خلا استفاده می کند. طبق مطالعات انجام شده در این شرکت، مغز گردو بوی غذاهای دیگر را جذب می کند بنابراین بهتر است در پوشش های نفوذ ناپذیر نسبت به هوا بسته بندی شود. شرکت WPI نیز گردو را در بسته های پل یپروپیلنی عرضه می کند. از مزایای این نوع بسته بندی می توان به جلوگیری از آلوده شدن محصول، ارزان و قابل دسترس بودن، انعطاف پذیری و… اشاره کرد. به طور کلی نتایج پژوهش ها نشان می دهد که به ترتیب اهمیت، درجه حرارت نگهداری، میزان نفوذپذیری بسته نسبت به اکسیژن و جلوگیری از قرار گرفتن در برابر نور، باید به عنوان عوامل تعیین کننده در طراحی بسته بندی برای افزایش ماندگاری و بهبود بازارپسندی این محصول با ارزش، مد نظر قرار گیرند.
بسته بندی عسل
یکی از مهمترین عوامل جذب مشتری، بسته بندی محصولات و کالاهاست. اغلب افراد جامعه فکر می کنند کالا و بسته بندی آن دو بخش جدا از هم هستند و کالا مصرف می شود و بسته بندی آن نوعی زباله است که باید دور ریخته شود در حالی که این گونه نیست.طبق تحقیقات انجام شده بسته بندی هوشمندانه کالاها افزایش فروش محصولات را به دنبل دارد. ظرف عسل یک نمونه از این گونه بسته بندی هاست. شکل شش ضلعی ظرف عسل الگویی از لانه زنبور است و تعبیه قاشق عسل داخل ظرف زیبایی آن را دو چندان می کند. اینگونه طراحی بدیع و چشم نواز معرف خوبی برای محصول عسل ایرانند.
بریای طراحی بسته بندی محصولات باید از تجربیات دیگر کشورها در زمینه نیاز مشتریان استفاده کنیم. در غیر اینصورت ایده ما برای جذب مشتری ممکن است جالب نباشد و آنها را به جای جذب دفع کند. بسته طراحی شده باید با محیط زیست و سلامت جامعه سازگار باشد چرا که این بسته پس از استفاده دورریخته می شود و نباید آلایندگی داشته باشد.به ویژه بسته بندی هایی که بریای غذا یا نوشیدنی استفاده می شوند.رنگ و ایده بسته بندی باید از یک طرح کلی تبعیت کنند و با محصول هماهنگ باشند. در این جا میخواهیم ایده های اجرا شده بسته بندی عسل را که یک از مهمترین اقلام صادراتی کشور است و به دلیل عدم رعایت استانداردهای مورد نظر بازار جهانی توفیق چندانی پیدا نکرده مورد بررسی قرار دهیم.
بسته بندی عسل و اهمیت ایجاد شرایط برای بازاریابی
عسل به عنوان یک ماده غذایی مفید و با ارزش از اقلام صادراتی ایران است. عسل ورای خوراکی بودن، در رژیم های غذایی، درمان بیماری ها، امور مربوط به زیبایی و … نیز استفاده می شود و خریداران پروباقرصی دارد.
از گذشته های دور تاکنون از عسل به عنوان دارو استفاده می شود. عسل ایران به صورت فله ای به کشورهای همسایه از جمله ترکیه و امارات صادرات می شود و این کشورها با تغییر بسته بندی مجددا آن را به دیگر کشورها صادر می کنند. تجهیزات بسته بندی عسل در ایران قدیم و ضعیف است و این صنعت نیازمند هزینه بالایی برای تهیه تجهیزات جدید است اما متاسفانه اقدام آجلی از سوی مسئولین دولت صورت نگرفته تا این معضل برطرف شود.
عسل در حوزه صادرات از جمله اقلام ، کالاها و مواد غذایی متنوعی است که ارزآوری قابل توجهی برای کشور دارد. این محصول پس از انجام آزمایش تعیین درصد ساکاروز و تشخیص کیفیت ، بسته بندی و به کشورهای مقصد صادر می شود.
صادرات عسل ایران
رتبه ایران در تولید عسل در جهان کمتر از ۱۰ است. چین، آذربایجان، تاجیکستان، افغانستان، امارات ، بحرین، ترکیه، عراق، عربستان، عمان، قطر، کنیا، کویت، لبنان، مالزی و برونئی از جمله مقاصد صادراتی عسل ایرانند و برخی کشورهای اروپایی عسل ایران را با واسطه خریداری می کنند. امارات مهمترین کشور وارد کننده عسل ایران است و ترکیه در رتبه دوم خریداران عسل ایران قرار دارد.
گفتنی است صادرات عسل ایران در سال ۹۴ حدوده ۶۰۰ تن بوده استکه این میزان نسبت به سال ۹۳ کاهش داشت.
تنوع گل و گیاه در ایران باعث تولید عسل های متنوع می شود. اقدامات انجام شده در زمینه بسته بندی عسل کافی نیست و صادر کنندگان ایرانی برای ایجاد ارزش افزوده بالا باید کیفیت بسته بندی محصولاتشان را افزایش دهند. به دلیل سودجویی دلالان در درست کردن عسل های غیر طبیعی و استفاده از شکر، متاسفانه عسل ایران از کیفیت خوبی برخوردار نیست. این مسئله موجب شده صادرات عسل ایران در سال گذشته به شدت کاهش یابد و مشتریان خارجی به دلایلی همچون مطلوب نبودن و استاندارد نبودن عسل ایران علاقه ای به خرید آن ندارند.
برای برطرف شدن این مشکلات پیشنهاد هایی ارائه میشود که به برخی از آنها اشاره می کنیم
الف : ایجاد کارخانه های تولید و بسته بندی عسل مطابق استانداردهای بین المللی
ب : استفاده از تجهیزات پیشرفته در تولید و بسته بندی عسل
ج : بازاریابی اصولی برای این محصول پر خاصیت
د : بازاریابی مطابق با عرضه و تقاضا، مشتری مداری و توسعه صادرات
بسته بندی آب آشامیدنی (آب معدنی)
نمی توان در آسیب شناسی محصولات غذایی اصل رعایت بهداشت و نکات ایمنی را نادیده گرفت زیرا هر چقدر محصول مورد نظر دارای بسته بندی جذابی باشد، اگر از لحاظ کیفی محصولی با کیفیت پایین باشد، نمی تواند مخاطب خود را حفظ کند . از ۷۷ برند آب آشامیدنی که مورد آزمایش قرار گرفتند ۱۳ برند تولید کننده آب آشامیدنی بطری در کشور کمترین کیفیت و بالاترین میزان غلظت نیترات و نیتریت برخوردار بوده اند. از این موضوع بسیار مهم که بگذریم، بسته بندی آب آشامیدینی کشور با کپی گرفتن از محصولات مشابه ترک و بعضا اروپایی توانسته نیاز مخاطبین داخل کشور را برطرف کند . در آب معدنی سعی شده است که علاوه بر خلاقیت در طراحی صنعتی محصول و خارج کردن آن از حالت دایره، حس لوکس بودن را به محصول منتقل کنند. بعلاوه تواسته اند با تغییر در نوع درب آن، نوع دسترسی مخاطب به آب را در حین رانندگی آسانتر کرده و از هدر رفتن آن در هنگام آشامیدن جلوگیری به عمل آورند.
بسته بندی محصولات
همه افراد شکلات را دوست دارند ولی علاوه بر طعم عالی، یک بسته بندی شکلات باید طراحی مناسب هم داشته باشد، تا مورد توجه خریدار قرار گیرد. بسته بندی شکلات در بسته بندی هدیه مهم تر است و تفاوت زیادی ایجاد می کند. علاوه بر زیبایی، جنس، محکم بودن و کیفیت بسته بندی هم در انتخاب شدن مهم هستند.تعریف مفسرین از صنعت شکلات و شیرینی رکورد ناپذیر بر این است که مشتریان حتی در مواقع بحرانی به خرید و مصرف محصولات تولید کننده تمیل داشته باشند. البته صنایع بسته بندی و طراحان فعال در حوزه شیرینی و شکلات که به طور دائم دنبال خلاقیت و نو آوری هستند، نقش بسزایی در بازار فروش این محصولات ایفا می کنند و خلاقیت های آنان در بیشتر مواقع از عوامل عمده افزایش فروش به شمار می رود. استفاده از حس های چند گانه در صنایع بسته بندی امروز به وفور دیده می شود. شکلات سازی با استفاده از فاکتورهای چند حسی در بسته بندی محصولات حود سعی دارند ابعاد جدیدی را به حس و شکل و شمایل بسته بندی های شکلات و شیرینی بیافزایند. عملیات پرداخت بسته ها مانند استفاده از لمینیت های المینیومی، جلادادن به سطح بسته ها و برجسته کاری با چاپ همگی از روشهایی هستند که با ترفند هایی خاص برای تمایز و بهبود بسته بندی محصولات شیرینی و شکلات به کار می رود. تحقیقات در بازار های جهانی نشان داده است که به کارگیری حس های چند گانه در بسته بندی شکلات و شیرینی می تواند فورا فروش و محبوبیت محصول را به میزان ۶۰ درصد افزایش دهد.
در بازارهای شکلات و شیرینی استرالیا، استفاده از حس های چند گناه در بسته بندی محصولات در بسیاری از شکلات سازی ها و شیرینی فروشی ها مورد توجه قرار می گیرد. این ترفند در بسته بندی محصولات لوکس و گرانقیمت استفاده می شود. به خصوص هزینه ای که برای نخستین بار بابت بسته بندی محصول صرف می شود بسیار بیشتر از مراحل تولید خود محصول است.
متخصصان فنی در بخش بسته بندی محصولات شعبه شرکت های کیت چسل (Kith Chessell) و کادبوری (Cadbury) در این خصوص می گویند شرکت های استرالیا ارائه دهنده خدمات بسته بندی در زمینه های مختلف این صنعت از جمله چاپ روی بسته ها، استفاده مؤثر از فویل های برجسته و طراحی جعبه ها خدمات بسیار ارزنده ای را در اختیار آنها قرار داده اند.
شرکت کادبوری سال گذشته شکل بسته بندی شکلات های (Dairy milk) خود را اندکی تغییر داد که از جمله این تغییرات می توان به استفاده از مهردار کردن با استفاده از فویل های گرم، استفاده از فاکتورهای جدید در برجسته کاری و منقش کردن برندها و اشکال روی بسته بندی اشاره کرد
استفاده از طرح های جدید و بسته بندی متفاوت در جشنواره ها و مناسبات های فصلی، فاکتور بسیار مهمی در بازار فروش به شمار می رود. شرکت های شکلات سازی و شیرینی فروشی ها در موقعیت ها و مناسبات های خاص برای افزایش فروش خود و جذب مشتری از طرح ها و بسته های جدیدی استفاده می کنند به طوری که این موضوع به عنوان یکی از فاکتورهای اصلی افزایش تقاضا به حساب می آید .برای نمونه می توان به طرح جدید شکلات کادبوری برای جشن هالووین سال ٢٠٠٩ در استرالیا اشاره کرد . حتی با وجود اینکه هالووین در استرالیا زیاد مورد استقبال قرار نمیگیرد اما محصولات کادبوری که مخصوص جشن هالووین به بازار امده بودند با فروش قابل توجهی روبرو شدند.
واین هوروبین، مدیرعامل کارخانه ارنست هیلر قدیمی ترین شکلات ساز استرالیا می گوید : به دلیل استفاده کم از بسته بندی ها و طرح های ابداعی برای مناسبات های خاص به طور معمول روند تولید محصول ، گران تمام می شود. بنابراین هم اکنون استفاده از نوآوری و تولید محصولات غیر معمول در مناسبات های خاص توصیه شده است. در ایّام عید پاک که زمان اوج خرید و مصرف شکلات بود کارخانه شکلات سازی ارنست هیلر ، تخم مرغ های شکلاتی مخصوص عید پاک را در جعبه های مقوایی همراه یک ایستگاه اتش نشانی أسباب بازی برای کودکان به بازار عرضه کرد. هر یک از این پاکت ها حاوی هشت تخم مرغ شکلاتی بود . این جعبه های مقوایی به صورت سه بعدی ساخته شده بودند و در آنها پنجره هایی برای نمایش شکلات تعبیه شده بود.
هوروبین می گوید : ایستگاه اتش نشانی یک مفهوم بی همنا و بسیار جالب است که توجه بچه ها را به خود جلب می کند و بسیار رویایی است و تاثیر بسزایی در جذب مشتری و بازار فروش این محصول داشته . ما همیشه سعی می کنیم محصولات متنوعی را به بازار عرضه کنیم که این امر سبب افزایش فروش محصولات می شود به طوری که طراحی و نوع بسته بندی محصولات یک از عوامل کلیدی به حساب می آید.
این شرکت استرالیایی برای ایّام کریسمس طرح جدید از محصولات خود را وارد بازار کرد . بسته بندی محصول جدید به شکل یک گل باز شده بود. طبق اظهارات مدیر عامل کارخانه شکلات سازی ارنست هیلر ، خلاقیت و نو اوری در بسته بندی و طراحی جعبه های شکلات در مناسبت های خاص می توانند راه حلی مناسب برای افزایش فروش و جذب مشتری تلقی شود.
نقش رنگ در بسته بندی و طراحی جعبه های شکلات
حس آنی بینایی در رنگ ها نخستین فاکتوری است که طراحان در تغییر و تجدید بسته بندی های شکلات به آن توجه دارند. تغییر رنگ از فاکتورهایی است که زود به زود مورد استفاده قرار می گیرد.شرکت های شکلات سازی به طور معمول رنگ خاصی را برای برندهای خود در نظر می گیرند. برای مثال شرکت کادبوری از رنگ بنفش استفاده می کند اما در بعضی مواقع شرکت ها برای ارائه محصولاتی با طرح و بسته بندی معمول خود استفاده می کنند. استفاده از رنگ در بسته بندی شکلات ها در اروپا بسیار مرسوم است ، رنگ سفید خالص هم اکنون برای طراحی محصولات جدید و عالی مورد استفاده قرار می گیرد. در صنایع غذائی اروپا رنگ سفید نشان دهنده حس تازگی، طراوت، شادابی، روشنایی، بیانگر یک ارزش کیفیتی خاص است.
شرکت سوئیسی نستله (Nestle) برای طراحی روی جعبه ها و بسته بندی شکلات های لوکس و گرانقیمت نسپرسوی خود از رنگ سفید استفاده می کند. سری بسته بندی شکلات لوکس نسپرسو (Nespresso ) بیانگر مرغوبین و ارزش بالای آنهاست. لوگوی حک شده روی بسته بندی شکلات های نسپرسو به سادگی روی سطح جعبه این محصول نقش بسته است و سطح جعبه های شکلات های نسپرسو با کیفیت بالایی پرداخت شده و سایه روشن جالبی روی بسته های این نوع شکلات طراحی شده است.به طوری که این عوامل همگی در کنار یکدیگر جلوه مطلوبی به بسته بندی محصول مورد نظر داده در حالی که برندهای مثل لیندت و گایلیان (Guylian and Lindt ) از سایه های سفید و کرم رنگ را طراحی و بسته بندی جعبه های شکلات لوکس و گرانقیمت خود در استرالیا بهره می گیرند اما استفاده از رنگ سفید در بسته بندی های این کشور به طور گسترده مورد استفاده قرار نمی گیرد.
شعبه استرالیایی شرکت کیت چسل در این خصوص می گوید: رنگ سفید در استرالیا از دیرباز در بسته بندی برندهای محصولات خانگی به کار رفته است و استفاده از این رنگ برای نشان دادن قیمت پایین و کیفیت نه چندان مطلوب محصولات خانگی کاربرد دارد. شرکت ها برای استفاده از این رنگ سفید در استرالیا و استفاده از استراتژی ای که اروپایی ها به وسیله استفاده از این رنگ در بسته بندی های خود به کار می برند باید شرایط لازم را در بازارهای استرالیا فراهم کنند تا ذهنیت مردم نسبت به استفاده از رنگ سفد در طراحی و بسته بندی تغییر کند.
پایداری و سازگاری صنعت بسته بندی با محیط زیست
یکی از فاکتورهای مهمی که امروزه در صنعت بسته بندی شکلات باید مدنظر قرار بگیرد پایداری و سازگاری بسته بندی ها با شرایط زیست محیطی است. گاستن از مقدار لایه هایی که برای بسته بندی شکلات ها مورد استفاده قرار میگیرد.، همچنین سازگاری آنها با شرایط محیطی و استفاده از مواد اولیه تایید شده در صنایع بسته بندی از عوامل کلیدی در طراحی و بسته بندی شکلات ها به شمار می رود. همچنین کاستن از میزان مواد شیمیایی و جوهر های شیمیایی در چاپ طرح ها و اشکال روی بسته های شکلات از مسائلی است که امروزه برای سازگار بودن تولیدات با شرایط زیست محیطی به شدت مورد توجه قرار می گیرد. استفاده از سیستم های جدید برای مخلوط کردن رنگ ها و ساختن آنها برای طرح های روی جعبه ها با استفاده از سیستم حرارتی جدید همگی از روش های جدیدی است که برای کاهش استفاده از مواد شیمیایی به کار گرفته می شود. استفاده از مقواها و مواد اولیه تجدید پذیر و قابل بازیافت از عوامل مهمی است که امروزه باید در صنعت بسته بندی شکلات و شیرینی مورد توجه قرار گیرد.
شرکت گادبوری هم اکنون به عنوان بخشی از برنامه های خود برای حرکت به سوی استفاده از رنگ سبزبجای بنفش اقدام به کاهش مقدار بسته بندی محصولات خود کرده است. از دیگر تغییرات این شرکت در زمینه بسته بندی می توان به تغییر لمینیت های بسته های شکلات دایری میلک و کادبوری از سال گذشته میلادی اشاره کرد. این شرکت هم اکنون از مقواهای قابل بازیافت و فویل های المینیومی سازگار با محیط زیست در بسته شکلا های دایری میلک استفاده می کند.
شرکت کالر پک (Colorpak)
شرکت کالرپک یکی از شرکت های بسته بندی استرالیایی است که دست به تحولات جدید در صنعت بسته بندی زده. این شرکت که اخیرا موفق به دریافت گواهینامه ایزو ۱۴۰۰۱ در زمینه سازگاری با محیط زیست نیز شده است، بسته بندی و طراحی شکلات هایی را که توسط رستوران ووادموند (Vuedemonde) تولید می شود بر عهده گرفته.
ماتیو جانسون، مدیر فروش شرکت کالرپک مگوید: در بسته بندی شکلات ها از مقواهای بازیافت شده که بسیار خام و به صورت دست اول به نظر می آیند استفاده شده است. ما همچنین از جوهرهای طبیعی و برگرفته از روغنی خاص که از نوعی لوبیا گرفته می شود برای چاپ روی بسته ها استفاده می کنیم و در هیچ یک از این مراحل از آب استفاده نکرده ایم. اما استفاده از لایه های قابل انعطاف در تولید جعبه های شکلات و شیرینی و همچنان در صنعت بسته بندی باقی می ماند و تلاش ها برای افزایش میزان سازگاری این لایه ها با محیط زیست ادامه خواهند داشت.
آلن آدامز، مدیر فروش شرکت ایناویا (Innovia) تولید کنند لایه های سازگار با محیط زیست در صنعت بسته بندی شکلات نیز می گوید: ما در آینده شاهد رشد و پیشرفت بیشتری در زمینه بسته بندی و به کارگیری روش های سازگار با محیط زیست خواهیم بود که هر یک از این روش ها به نوبه خود سبب تحول در صنعت شکلات و شیرینی جهان می شود.
صاحبان برند های تجاری بزرگ در صنعت شکلات و شیرینی جهان هم اکنون تاثیرات استفاده از معیارهای سازگار با محیط زیست در بسته بندی این محصولات را به دقت مورد بررسی قرار می دهند. آنها با استفاده از بررسی های دقیق درباره فاکتورهای بیو پلیمری و بسته بندی با استفاده از مواد ترکیبی و استفاده از ابزارهای ارزشیابی دقیق مانند Tool Evaluation Quick Tmpact در جهت توسعه صنایع بسته بندی سازگار با محیط زیست گام برداشتند. بسته بندی در لایه های بیرونی بسته های شکلات و شیرینی هم اکنون در مرکز توجهات قرار دارد. کارخانه شکلات سازی ارنست هیلر هم اکنون محصولات خود را در کارتن هایی با درپوش های باز به بازار عرضه می کند. بنابراین فروشندگان بدون نیاز به انتقال بسته های شکلات به جعبه های دیگر برای گذاشتن در قفسه های مغازشان می توانند از همان کارتن ها استفاده کنند. طبق گفته مدیر عامل کارخانه ارنست هیلر، تقاضای خرده فروشان برای چنین استانداردهایی ضروری به نظر می رسد و در حالی که همچنان در باره روشهای آینده بحث نشده است، موضوع سازگاری صنایع بسته بندی با شرایط زیست محیطی از اولویت های این صنعت به شمار می رود.
بسته بندی کادو
بسته بندی صنعتی
بسته بندی غذا
بسته بندی صنایع دستی
بسته بندی در خانه
بسته بندی زعفران
رمز موفقیت بسیاری از کالاهای خارجی در بسته بندی آنهاست. در این تحقيق ما ابتدا عواملی که بر بسته بندی تأثیر دارند مانند: جنس، طرح، رنگ، خط و… را توضیح می دهیم و سپس آن را به بهترین نوع بسته بندی زعفران بسط خواهیم داد. زیرا یکی از ارزشمندترین کالاهای ایران است که با رنگ و رایحه ای دل انگیز و مزه ای دلپذیر جهانیان را مجذوب خود می کند و با خواص فرح زایی، لطافت و زیبایی بخشی به پوست و چهره و دیگر خصوصیات جادویی خود، می رود که دلهای اقوام و ملل مختلف دنیای کنونی را به تسخیر در آورد. بی شک بسته بندی مناسب و حمایت از تولید داخلی به عنوان کلید رشد اقتصادی است. لذا این پژوهش درصدد است با هدف شناخت عوامل تأثیرگذار در بسته بندی زعفران به رشد و توسعه ی صنایع زعفران کمک کند. در این راستا عوامل با اهمیت ارزآوری بسته بندی و کمک به صنایع دیگر، سطح آگاهی کشاورزان، اشتغال فارغ التحصیلان، کاهش ضایعات و عناصر بسته بندی در بخش صنایع زعفران مورد بررسی قرار گرفت.
امروزه صنعت بسته بندی نقش ارزشمندی را در فروش و بازاریابی محصولات کشاورزی بر عهده دارد. لذا طراحی مناسب و دقیق بسته بندی محصولات کشاورزی با توجه به سلیقه و فرهنگ مردم هر کشور نه تنها سبب ارزآوری این صنعت برای کشور شده بلکه به عنوان عامل اشتغال زایی روستاییان و فارغ التحصیلان بخش کشاورزی مطرح خواهد شد. بنابراین ارائه ی زعفران با کیفیت عالی در بسته بندی هایی مطابق با استانداردهای جهانی و حافظ محیط زیست نوعی وفاداری به زعفران ایرانی را در سرتاسر جهان پدید خواهد آورد که نتیجه ی آن درآمدزایی هر چه بیشتر برای شاغلان در بخش کشاورزی، کاهش مهاجرت روستاییان، پیشرفت روستاها و افزایش تولید محصول زعفران خواهد بود.
تمامی موارد فوق در سایه ی مدیریتی اصولی و موجه امکان پذیر می شود. بنابراین با مدیریت صحیح و هدایت صادر کنندگان زعفران به سمت بسته بندی مناسب و شکیل، اقتصادی پویا در زمینه ی توسعه صادرات زعفران خواهیم داشت.
به منظور انجام بازاریابی موفقیت آمیز، تولیدکنندگان زعفران و صنایع بسته بندی (صنعتگران) لازم است بتوانند محصولات خود را مطابق با کمیت، کیفیت، طرح، قیمت و زمان بندی مورد درخواست خریدار عرضه کنند، گرچه این امر اغلب برای تولیدکنندگان خرد زعفران و صنایع بسته بندی که احتمالا در مناطق روستایی و کارگاهی و به دور از مراکز تجاری به سر می برند کار آسانی نیست، ولی این افراد می توانند گام های مشخصی در جهت برقراری ارتباط با سازمانهای دولتی و تجاری ذی ربط بردارند که فعالیت های بازاریابی ملی و بین الملل آنها را تسهیل می بخشند.
صادرات و تجارت خارجی یکی از مسائل مهم اقتصادی در تمام کشورهاست و هر کشوری فارغ از موانع و محدودیت های تعرفه ای و غیر تعرفه ای، برای حداکثر کردن سود تجاری خود به دنبال شناخت مزیت نسبی خود در تولید و صادرات آن کالاها و خدمات است. کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ هر چند که ثروت نفتی ما، باعث کم توجهی به امر صادرات غیرنفتی شده است. در این میان، محصولات کشاورزی و از جمله زعفران در ایران از مزیت نسبی در تولید و صادرات برخوردار هستند. همچنین صنعت بسته بندی نقش مهمی را در فروش و بازاریابی محصولات کشاورزی بر عهده دارد اما متاسفانه کشور ما به عنوان یکی از قطب های اصلی تولید زعفران با کیفیت به دلیل عدم بسته بندی مناسب یا همان صادرات فله ای نتوانسته است جایگاهی متناسب با نوع محصول تولیدی خود را در جهان داشته باشد که این موضوع لطمات جبران ناپذیری چون مهاجرت روستاییان، اشتغال فارغ التحصیلان بخش کشاورزی در بخش های غیر مرتبط، کاهش تولید زعفران و از دست دادن بازارهای جهانی را به همراه داشته است پس با کمی توجه به مبحث بسته بندی و ایجاد کارخانه های پیشرفته در زمینه ی بسته بندی زعفران تمام مشکلات مطرح شده حل و صنعت زعفران ایران شکوفا خواهد شد.
بسته هایی که برای بسته بندی گل زعفران استفاده می شوند شامل بسته های پلی اتیلن با دانسیته ی کم، پلی استر پلی اتیلن ( PET/ Poly ) با ضخامت های مختلف که بهترین مورد، ضخامت 66 میکرومتر است. بسته های تحت اتمسفر تغییر یافته می تواند کیفیت گل های زعفران را حفظ کرده و روند کاهش خصوصیات کیفی آن را کند کند، بسته های پلی اتیلن با دانسیته ی پایین با ترکیب گاز 45:5:50 (دی اکسید کربن اکسیژن، نیتروژن) جهت حفظ خصوصیات کمی و کیفی گل زعفران مناسب است. غلظت گاز درون بسته به روش اولستن و هدنکوئیست با استفاده از دستگاه آنالایزر پرتابل اندازه گیری می شود. برای این کار سرنگ دستگاه را درون بسته فرو کرده و سپس دستگاه پنج میلی لیتر از گاز درون بسته را به داخل سیستم مکش می کند آنگاه به صورت اتوماتیک غلظت گاز اکسیژن و دی اکسید کرین داخل بسته را گزارش می کند. جنس بسته می تواند از پلی آمید، پلی اتیلن با دانسیته ی پایین و پلی اتیلن باشد که طبق تحقیقات پلی اتیلن با دانسیته ی پایین برای بسته بندی بهتر است.
بسته بندی چای
بسته بندی خرما
بسته بندی محصولات کشاورزی
بسته بندی آرایشی و بهداشتی
بسته بندی های آرایشی و بهداشتی در سراسر دنیا در حال افزایش است و مردم توجه ویژه ای به ظاهر و آرایش خود می دهند. بیشترین تقاضا برای تولیدات ارایشی در بین افراد مسن و افراد ثروتمند دیده می شود. که می خواهند به وسیله آرایش جوان بمانند.